Skip to main content
27 Ιανουαρίου 2011 03:00

Η τεχνολογία της επίγειας ψηφιακής τηλεόρασης …συνοδευόμενη από φωτογραφικό υλικό από το σταθμό της EΡΤ

Γράφει: Αργύρης Νομικός
10a136166ea4d41d8376be4f9be3fe65 XL efeb91b4

Featured | Με την ψηφιακή τηλεόραση να έχει πάρει για τα καλά τα πάνω της, έννοιες όπως μονοσυχνοτικό δίκτυο, COFDM, 16QAM και…αστερισμός, ηχούν όλο και πιο συχνά στα αφτιά μας, κυρίες σε τεχνικούς κύκλους, αλλά και ανάμεσα σε ιδιώτες… Για να μην σας κουράσουμε όμως με τη θεωρία, σας παραθέτουμε φωτογραφικό υλικό από επίσκεψη στο σταθμό της ΕΡΤ!

H επίγεια ψηφιακή και τα προβλήματά της
Αυτή την στιγμή στον… πλανήτη Γη υπάρχουν 5 διαφορετικά επίγεια ψηφιακά συστήματα εκπομπής. Αυτά είναι το DAB-T, το DVB-T (που χρησιμοποιούμε κι εμείς), το ISDB-T, το ATSC-8VSB και το νεοσύστατο DRM. Τα 4 εξ’ αυτών (φυσικά και το DVB-T), είναι βασισμένα στην διαμόρφωση COFDM (Coded Orthogonal Frequency Division Multiplex Modulation). H διαμόρφωση COFDM, δεν επελέγη φυσικά στην τύχη. Η επιλογή της έγινε, γιατί δίνει την καλύτερη λύση στα προβλήματα, που αντιμετωπίζει η επίγεια ψηφιακή. Για να κατανοήσουμε όμως την λύση, πρέπει να καταλάβουμε το πρόβλημα. Το πρόβλημα που έχει η επίγεια ψηφιακή, δεν διαφέρει καθόλου από τα προβλήματα που έχει οποιαδήποτε εκπομπή σήματος, που υπακούει στους νόμους της κυματικής. Το φέρον κύμα κατά την μετάδοσή του, ανακλάται σε διάφορες επιφάνειες, με αποτέλεσμα στο σημείο λήψης να φθάνουν περισσότερα από ένα κύματα. Όσον αφορά τις ανακλάσεις, τα δευτερεύοντα κύματα, ανάλογα με την διαφορά φάσης που έχουν μεταξύ τους, καθώς και την έντασή τους, είναι δυνατόν να ενισχύουν ή να εξασθενούν την βασική φέρουσα. Σε θεωρητικό μάλιστα επίπεδο (δεν συμβαίνει εύκολα στην πράξη) μπορούν να διπλασιάσουν (ίδια ένταση, διαφορά φάσης 0ο) ή να μηδενίσουν (ίδια ένταση διαφορά φάσης 180ο) το βασικό κύμα. Στην πράξη, αυτό που συμβαίνει, είναι μια ανομοιογένεια της έντασης, ανάλογα με την συχνότητα.
Αν δούμε την αναλογική τηλεόραση, είναι γνωστά τα προβλήματα λήψης με δίπλα είδωλα, λόγω των ανακλάσεων ή του «μπουκώματος» του χρώματος, λόγω υπερβολικής ενίσχυσης ή ασθενούς σήματος, λόγω εξασθένησης (το τελευταίο μπορεί να οφείλεται και σε απορροφήσεις). Όλα αυτά έπρεπε να ξεπεραστούν στην ψηφιακή τηλεόραση. Η βασική ιδέα ήταν να επιλεγεί ένας μηχανισμός διαμόρφωσης, ο οποίος σε πρώτο επίπεδο, θα δημιουργούσε διασπορά δεδομένων σε πολλαπλές υπο-περιοχές με παραπλήσιες συχνότητες, ώστε να εξασφαλίσει τις λιγότερες δυνατές απώλειες πληροφορίας. Αυτό είναι το «Frequency Division Multiplex». Σε δεύτερο επίπεδο, αφού είναι σίγουρο ότι αρκετά δεδομένα θα χάνονταν κατά την επίγεια εκπομπή, έπρεπε με κάποιο τρόπο ο δέκτης να μπορεί να τα ξαναδημιουργεί. Για το λόγο αυτό τα δεδομένα κωδικοποιούνται με error correction code (κώδικα διόρθωσης λαθών), πριν την εκπομπή. Αυτό γίνεται με την διαδικασία πρόσθεσης checkbits στα ωφέλιμα bits του συστήματος. Ο λόγος των χρήσιμων bits, προς το συνολικό bit rate, ονομάζεται code rate και μπορεί να είναι 1/2, 2/3, 3/4, 5/6  και 7/8. Αυτή η διαδικασία προσθέτει και το.. «Coded», στην ονομασία της διαμόρφωσης COFDM.
 
Πως λειτουργεί το COFDM
Το COFDM βασίζεται στην διαίρεση του καναλιού RF σε στενές περιοχές συχνότητας και μικρά γειτονικά χρονικά διαστήματα (time segments). Σχηματικά, η διαίρεση αυτή μπορεί να παρασταθεί με ένα διάγραμμα από μικρά τετραγωνάκια (κυψέλες), όπως φαίνεται στο σχήμα 1. Στον έναν άξονα, υπάρχει η συχνότητα και στον άλλο ο χρόνος. Κάθε χρονικό διάστημα αυτού του σχήματος, ονομάζεται OFDM symbol και κάθε περιοχή συχνότητας frequency sub-band. Με αυτό τον τρόπο κάθε υποφέρουσα (sub-carrier) συχνότητα που θα χρησιμεύσει για την διαμόρφωση των δεδομένων, έχει την δική της περιοχή.  Ένα πολύ σημαντικό στοιχείο στη διαμόρφωση COFDM, είναι η επιλογή  του αριθμού των υποφερουσών (subcarriers) Αυτές μπορεί να είναι είτε 8k (6817 υποφέρουσες), είτε 2k (1705 υποφέρουσες).
Το πλεονέκτημα της 8k είναι η ικανότητα για κάλυψη μεγαλύτερου μονοσυχνοτικού δικτύου (έννοια την οποία θα αναλύσουμε παρακάτω), αλλά με μικρή ταχύτητα, ενώ στην 2k έχουμε υψηλή ταχύτητα, αλλά μικρό μονοσυχνοτικό δίκτυο.
Ένα πρόβλημα που πρέπει να λύσουμε με τις τόσες πολλές υποφέρουσες, είναι η μεταξύ τους αλληλεπίδραση. Αυτό λύνεται εξασφαλίζοντας την μαθηματική ορθογωνιότητα των συναρτήσεων των υποφερουσών, ώστε να μην παρεμβάλει η μία την άλλη. Από εκεί προκύπτει και το Orthogonal της διαμόρφωσης COFDM.
Ένα ακόμη πρόβλημα που υπάρχει, είναι το φαινόμενο της  ενδοσυμβολικής παρεμβολής (inter-symbol interference), δηλαδή ενός τύπου ενδοδιαμόρφωσης του κάθε συμβόλου (symbol), με το επόμενό του. Αυτό λύνεται με την εισαγωγή ενός χρονικού διαστήματος φύλαξης (Guard Interval), που εισάγεται πριν από κάθε περίοδο COFDM συμβόλου. Στην βιβλιογραφία συμβολίζεται σαν Tg, αλλά στον δέκτη σας θα το δείτε… ξεκάθαρα σαν GI. Υπάρχουν 4 διαφορετικά Guard Intervals στο DVB-T, τα οποία είναι 224μs (μικροδευτερόλεπτα), 112μs, 56μs και 28μs.
 
To 16-QAM και οι… αστερισμοί!
Είπαμε μέχρι τώρα τον τρόπο που χωρίζουμε ένα κανάλι σε OFDM symbols, πώς εισάγουμε τις υποφέρουσες, πόσες χρησιμοποιούμε και πώς τις προστατεύουμε από παρεμβολές. Δεν είπαμε όμως πώς τις διαμορφώνουμε.  Στο COFDM υπάρχουν τρία είδη διαμορφώσεων, που μπορούν να χρησιμοποιηθούν για τις υποφέρουσες α) η 4QAM, β) η 16QAM και γ) η 64QAM. Να λοιπόν γιατί ο δέκτης «κλειδώνει» στο 16-QAM και έχει… μπερδέψει αρκετούς. Οι διαμορφώσεις αυτές, αναφέρονται στην διεθνή βιβλιογραφία σαν constellations, που η ελληνική τους μετάφραση είναι «αστερισμοί». Στα μενού αρκετών δεκτών που υποστηρίζουν ελληνικά, θα δείτε τον όρο «αστερισμός», γι αυτό μην παραξενευτείτε. Όχι δεν βρισκόμαστε στους δορυφόρους… έχει και η Γη τους αστερισμούς της. Εδώ θα αναφέρω κάτι αδόκιμο και μη εξακριβωμένο, αλλά που έχει μεγάλη πιθανότητα (σχεδόν βεβαιότητα) να ισχύει. Στην πραγματικότητα δεν γνώριζα πως προέκυψε η ονομασία constellations. Όταν όμως δοκιμάσαμε όλα αυτά που αναφέρω με ένα επαγγελματικό πεδιόμετρο, η γραφική απεικόνιση τoυ QAM ήταν ολόιδια με «αστερισμό» (για του λόγου το αληθές παρατίθεται και η φωτογραφία).
Έτσι, λοιπόν, δημιουργείται το επίγειο ψηφιακό σήμα, το οποίο βασίζεται σε COFDΜ και διαμορφώνει κάθε υποφέρουσα με QAM.
 
Ιεραρχημένο και μη ιεραρχημένο σήμα
Για την εφαρμογή του COFDM στο σύστημα DVB-T, έχουμε δυνατότητα επιλογής ιεραρχικής ή μη ιεραρχικής (βασικής) διαμόρφωσης. Η βασική διαμόρφωση είναι αυτή που αναφέραμε παραπάνω. Ολόκληρη δηλαδή η ροή δεδομένων (data stream), διαμορφώνεται σε 4QAM, 16QAM  ή 64QAM
Η ιεραρχική διαμόρφωση αποτελείται από δύο διαφορετικά data streams Το πρώτο ονομάζεται «Υψηλής προτεραιότητας» (High Priority HP), το οποίο εμπεριέχεται μέσα σ’ ένα δεύτερο stream «Χαμηλής προτεραιότητας» (Low Priority LP). Το HP stream χρησιμοποιεί πάντα 4QAM διαμόρφωση, ενώ το LP stream χρησιμοποιεί είτε 4QAM, είτε 16QAM. Εξ αιτίας τούτου, το High-Priority (HP) έχει μεγαλύτερη ανθεκτικότητα, αλλά πιο χαμηλό ρυθμό μετάδοσης. Aντίθετα, το Low-Priority έχει μικρή ανθεκτικότητα, αλλά πιο υψηλό ρυθμό μετάδοσης. Το γινόμενο των δύο δίνει την τελική διαμόρφωση 16QAM (4×4) ή 64QΑΜ (4×16)
Οι δέκτες με καλή ποιότητα λήψης, μπορούν να λάβουν και τα δύο stream, ενώ αυτοί που δεν έχουν καλή ποιότητα λήψης, μπορούν να λάβουν μόνο το stream με την υψηλή προτεραιότητα που είναι και πιο ανθεκτικό.
 
Το SFN (μονοσυχνοτικό δίκτυο)
Η όλη λογική σχεδιασμού του COFDM, βασίστηκε στην αποφυγή παρεμβολών από ανακλάσεις. Στην πραγματικότητα το COFDM, έχει την δυνατότητα να χρησιμοποιεί υπέρ του όσες ανακλάσεις αυξάνουν την ένταση του σήματος (τις θετικές δηλαδή) και να απορρίπτει τις αρνητικές. Αν και ο βασικός σχεδιασμός έγινε για αποφυγή των παρεμβολών, η τεχνολογία αυτή άνοιξε ένα νέο δρόμο στο Broadcast. Ακριβώς λόγω του  COFDM τρόπου διαμόρφωσης, ο παροχέας (broadcaster) έχει την δυνατότητα να εκπέμπει από διαφορετικούς πομπούς ταυτόχρονα, στο ίδιο κανάλι. To COFDM απλά θα απορρίψει οτιδήποτε αρνητικό και θα κρατήσει μόνο τις θετικές συνιστώσες. Αυτό είναι το λεγόμενο SFN (μονοσυχνοτικό δίκτυο), που δίνει δυνατότητα σ’ ένα δίκτυο να εκπέμπει από την ίδια συχνότητα σε μια μεγάλη περιοχή, γεγονός που επιφέρει μεγάλη οικονομία συχνοτήτων. Οι χρυσοί κανόνες του SFN είναι ότι κάθε πομπός πρέπει να εκπέμπει:
Α) στην ίδια συχνότητα
Β) την ίδια χρονική στιγμή και
Γ) τα ίδια data bits

ΑΛΛΑ ΑΡΘΡΑ ΣΕ ΑΥΤΗ ΤΗΝ ΚΑΤΗΓΟΡΙΑ

Η ΑΓΟΡΑ ΣΗΜΕΡΑ

  • Fracarro D-Matrix 4S EVO

    Fracarro D-Matrix 4S EVO

    Η εταιρεία AstraSat ανακοινώνει την παραλαβή του D-Matrix 4S EVO της ιταλικής Fracarro. Το νέο αυτό headend διαθέτει 4 ανεξάρτητες δορυφορικές εισόδους DVB-S2 και 4 modulators DVB-T / DVB-C κατ’ ε...
  • ICY BOX IB-HUB1439-LAN

    ICY BOX IB-HUB1439-LAN

    Το ICY BOX IB-HUB1439-LAN είναι μια πρακτική και εύχρηστη συσκευή, ιδανική για χρήση στο γραφείο, στο σπίτι, ακόμα κατά τη διάρκεια ενός ταξιδιού. Είναι κατασκευασμένο από υψηλής ποιότητας αλουμίν...
  • V-Tech Z23

    V-Tech Z23

    Η εταιρεία AstraSat ανακοινώνει νέα παραλαβή του mini modulator V-Tech Z23, ο οποίος ήταν σε έλλειψη. Πρόκειται για έναν μικρού μεγέθους ψηφιακό Full HD διαμορφωτή μονού καναλιού, ο οποίος ενσωματ...
  • Θερμαινόμενες μεμβράνες από τη ΛΥΡΑ ΑΕΒΕ

    Θερμαινόμενες μεμβράνες από τη ΛΥΡΑ ΑΕΒΕ

    Τα δορυφορικά κάτοπτρα της ΛΥΡΑ, έκτος από τα υψηλής ποιότητας τεχνικά χαρακτηριστικά που διαθέτουν (αντοχή σε ισχυρές ανεμοπιέσεις – μέχρι 190km/h) και τα κορυφαίας κατασκευής υλικά τους, έρχοντα...
  • Ekselans SWG 24 L2

    Ekselans SWG 24 L2

    Μεταξύ των πολυάριθμων προϊόντων της Ekselans, το SWG 24 L2 είναι ένα ιδιαίτερα αξιόλογο managed switch με 24x θύρες Gigabit Ethernet και 4x θύρες SFP (Small Form-factor Pluggable). Ένα managed sw...
  • D-Link DWA-182

    D-Link DWA-182

    Το DWA-182 Wireless AC1300 MU-MIMO Wi-Fi USB Adapter παρέχει υψηλότερες ασύρματες ταχύτητες από ποτέ, προσφέροντας ισχυρή τεχνολογία Wireless AC στον σταθερό ή τον φορητό υπολογιστή σας. Με ενσωμα...
  • Kathrein UFOpro & UFOprolite

    Kathrein UFOpro & UFOprolite

    Τα υψηλής ποιότητας προϊόντα που διαθέτει η ΛΥΡΑ ΑΕΒΕ είναι σχεδιασμένα για εφαρμογές διανομής τηλεοπτικών και ραδιοφωνικών σημάτων σε ξενοδοχεία, στάδια, νοσοκομεία, κρουαζιερόπλοια, ενοικιαζόμεν...
  • Emme Esse 87435

    Emme Esse 87435

    Η εταιρεία AstraSat ανακοινώνει την παραλαβή του Emme Esse 87435. Πρόκειται για ένα ψηφιακό modulator που λαμβάνει ένα HDMI σήμα από δορυφορικό / επίγειο δέκτη, DVD player, κάμερα ασφαλείας ή οποι...
  • Ekselans CPE 1200-OLP

    Ekselans CPE 1200-OLP

    Η Ekselans διαθέτει – μεταξύ άλλων – πλήρη γκάμα Access Points για κάθε είδους οικιακή ή επαγγελματική εφαρμογή. Ένα από τα αξιόλογα Access Points της Ekselans είναι το CPE 1200-OLP, το οποίο υποσ...
  • Nedis SFIND100BK

    Nedis SFIND100BK

    Συνδέστε τον μετρητή με ένα LNB και έναν δορυφορικό δέκτη και βρείτε την κατάλληλη θέση / γωνία για το κάτοπτρό σας, εύκολα και γρήγορα. Διαθέτει οθόνη αναλογικής ένδειξης με οπίσθιο φωτισμό. Επιπ...
  • Kathrein MS & MP series

    Kathrein MS & MP series

    Η εταιρεία ΛΥΡΑ ΑΕΒΕ ανακοινώνει νέα παραλαβή των σειρών ερμαρίων - ντουλαπιών MS και MP της γερμανικής Kathrein. Η σειρά MS περιλαμβάνει υψηλής ποιότητας ερμάρια - ντουλάπια τοποθέτησης και σ...
  • Engel MV7400

    Engel MV7400

    Η εταιρεία AstraSat ανακοινώνει την παραλαβή του HDMI switch Engel MV7400. Πρόκειται για έναν διαχωριστή HDMI σημάτων από 4 εισόδους σε 1 έξοδο, με μέγιστη ανάλυση Full HD 1080p. Είναι συμβατό με ...

ΣΕ ΑΥΤΟ ΤΟ ΤΕΥΧΟΣ

  • Ψηφιακή Τηλεόραση, Απρίλιος 2024

    Ψηφιακή Τηλεόραση, Απρίλιος 2024

    Κυκλοφορεί το νέο τεύχος Απριλίου 2024 του περιοδικού "Ψηφιακή Τηλεόραση" μαζί με το "Security Report" Το νέο τεύχος Απριλίου του περιοδικού «Ψηφιακή Τηλεόραση» κυκλοφορεί πάντα μαζί με το περι...
  • Μεγάλη επιτυχία για την Athens Electronix 2024!

    Μεγάλη επιτυχία για την Athens Electronix 2024!

    Με τεράστια επιτυχία ολοκληρώθηκε η Athens Electronix 2024, η μεγαλύτερη έκθεση της χρονιάς στην πρωτεύουσα, η οποία διοργανώθηκε από την Libra Press στον Πολυχώρο Εκδηλώσεων Δαΐς, στις 2 και 3 Μα...
  • TP-Link EAP683 LR, EAP211-Bridge kit & EAP625-Outdoor HD

    TP-Link EAP683 LR, EAP211-Bridge kit & EAP625-Outdoor HD

    Η TP-Link διευρύνει την οικογένεια των συσκευών Omada, παρουσιάζοντας 3 νέα wireless Access Points. Πρόκειται για τα EAP683 LR, EAP211-Bridge KIT και EAP625-Outdoor HD, τα οποία προσφέρουν αξεπέρα...