Αυτός ο ιστότοπος χρησιμοποιεί cookie ώστε να μπορούμε να σας παρέχουμε την καλύτερη δυνατή εμπειρία χρήστη. Οι πληροφορίες cookie αποθηκεύονται στο πρόγραμμα περιήγησης σας και εκτελούν λειτουργίες όπως η ανάγνωση σας όταν επιστρέφετε στον ιστότοπο μας και η βοήθεια της ομάδας μας να κατανοήσει ποιες ενότητες του ιστοτόπου θεωρείτε πιο ενδιαφέρουσες και χρήσιμες.
ΡΟΗ ΕΙΔΗΣΕΩΝ
10 επιστημονικές ανακαλύψεις που έγιναν το 2020
Το 2020 δημιούργησε πρωτόγνωρα δεδομένα. Η πανδημία του Covid-19, πέρα από το γεγονός ότι άλλαξε ριζικά τις ζωές όλων μας, μας έκανε να ασχοληθούμε πολύ περισσότερο με την επιστημονική κοινότητα. Περιμένοντας όμως κάθε απόγευμα τους ειδικούς να μας ενημερώσουν για την εξέλιξη της πανδημίας και παρακολουθώντας τις επιστημονικές…
Το 2020 δημιούργησε πρωτόγνωρα δεδομένα. Η πανδημία του Covid-19, πέρα από το γεγονός ότι άλλαξε ριζικά τις ζωές όλων μας, μας έκανε να ασχοληθούμε πολύ περισσότερο με την επιστημονική κοινότητα. Περιμένοντας όμως κάθε απόγευμα τους ειδικούς να μας ενημερώσουν για την εξέλιξη της πανδημίας και παρακολουθώντας τις επιστημονικές εξελίξεις στη διαδικασία παραγωγής του εμβολίου, υπάρχουν σημαντικές επιστημονικές ανακαλύψεις που διέφυγαν της προσοχής μας.
Από τα πρώτα έμβρυα τυραννόσαυρου έως το μυστηριώδες βουητό του Αρη και την χρονολογία της πρώτης «άφιξης» ανθρώπων στην Αμερική, ακολουθούν 10 από τις σημαντικότερες φετινές επιστημονικές ανακαλύψεις.
Το παλαιότερο υλικό που βρέθηκε στη Γη είναι πιο αρχαίο από το ηλιακό μας σύστημα
Δισεκατομμύρια χρόνια πριν ο ήλιος μας δημιουργηθεί, ένα αστέρι που πέθαινε «πέταξε» σκόνη στο διάστημα. Τώρα, ένα κομμάτι της αστροπόσκονης, παγιδευμένο σε έναν μετεωρίτη που συγκρούστηκε με τη Γη, χρονολογείται ως το παλαιότερο υλικό που έχει βρεθεί ποτέ στον πλανήτη μας. Η σκόνη συνενώθηκε με άλλους βράχους δημιουργώντας τον μετεωρίτη Murchison, ο οποίος έπεσε στην Αυστραλία, τον Σεπτέμβριο του 1969.
Μια νέα ανάλυση αυτών των αρχαίων πετρωμάτων ανακάλυψε κόκκους αστεροειδούς που είναι μεταξύ 4.6 και 7 δισεκατομμυρίων ετών. Οι επιστήμονες εκτιμούν ότι αυτά τα πρώιμα κομμάτια σκόνης κρύβονται περίπου μόνο στο 5% των μετεωριτών.
Ανακαλύφθηκαν τα πρώτα έμβρυα τυραννόσαυρου
Επιστήμονες εντόπισαν απολιθώματα τυραννόσαυρων τόσο μικρών που δεν είχαν ακόμη σπάσει το κέλυφος τους. Η ανακάλυψη προέρχεται από ευρήματα σε δύο διαφορετικούς ιστοτόπους – ένα νύχι ποδιού που ανακαλύφθηκε το 2018 από το Horseshoe Canyon Formation στην Αλμπέρτα του Καναδά, και μια κάτω γνάθο που ανακτήθηκε το 1983 από το Two Medicine Formation στη Μοντάνα των ΗΠΑ.
Η ανάλυση των απολιθωμάτων, ηλικίας 71 έως 75 εκατομμυρίων ετών, αποκάλυψε ότι οι τυραννόσαυροι ξεκίνησαν όντας εκπληκτικά μικροί, περίπου στο μέγεθος ενός τσιουάουα, αλλά με μια πολύ μακριά ουρά. Αυτό το μέγεθος ήταν μόλις το ένα δέκατο των πλήρως ανεπτυγμένων δεινοσαύρων, κάτι που μπορεί να εξηγήσει γιατί οι ερευνητές δεν έχουν βρει ακόμη άλλα δείγματα αυτών των μικροσκοπικών τυραννόσαυρων: απλώς δεν έψαχναν για κάτι τέτοιο.
Ο Αρης «μιλάει» και οι επιστήμονες δεν είναι σίγουροι γιατί
Τον Νοέμβριο του 2018, ένα διαστημικό σκάφος έφτασε στην ψυχρή, γεμάτη σκόνη επιφάνεια του Αρη για να πάρει τον «παλμό» του πλανήτη. Γνωστός ως InSight lander, ο ρομποτικός γεωλόγος αποκάλυψε πρόσφατα μερικά από τα πρώτα ευρήματα του πίσω στη Γη, συναρπάζοντας και μπερδεύοντας τους επιστήμονες σε όλο τον κόσμο. Ανάμεσα στα πιο περίεργα είναι ένα περίεργο βουητό.
Η προέλευση του βουητού παραμένει άγνωστη. Στη γη παρατηρούνται πολλές τέτοιες δονήσεις, από το βρυχηθμό των ανέμων μέχρι τη συντριβή κυμάτων στην ακτή. Όμως, ο ήχος στον Αρη αντηχεί σε πολύ υψηλότερο τόνο από ότι οι φυσικοί ήχοι της Γης. Ισως η γεωλογία κάτω από τη στεριά να προκαλεί με κάποιο τρόπο το θόρυβο, ή ο θόρυβος να προκαλείται από την ίδια τη στεριά. «Είναι εξαιρετικά αινιγματικό», δήλωσε ο Μπρους Μπάνερντ, κύριος ερευνητής της αποστολής InSight.
Λύθηκε το μυστήριο της παράξενης συμπεριφοράς του αστέρα Μπετελγκέζ
Το Μπετελγκέζ είναι συνήθως ανάμεσα στα λαμπρότερα αστέρια στον ουρανό, αλλά τον Δεκέμβριο του 2019 η έντονη λάμψη του μειώθηκε μυστηριωδώς. Η δραματική αλλαγή εξέπληξε τους επιστήμονες: ίσως το Μπετελγκέζ έφτασε στο τέλος της ζωής του και θα μπορούσε να εξαφανιστεί με μια έκρηξη σουπερνόβα φωτεινότερη από την πανσέληνο.
Ωστόσο, τον Αύγουστο του τρέχοντος έτους, η NASA ανακοίνωσε μια πολύ λιγότερο ασυνήθιστη εξήγηση για το φαινόμενο. Ερευνητές που δουλεύουν με τη βοήθεια του διαστημικού τηλεσκοπίου Hubble ανακάλυψαν ότι το άστρο εκτόξευσε καυτή ύλη από την επιφάνεια του, η οποία ψύχονταν δημιουργώντας ένα «σύννεφο» σκόνης.
Το αστέρι επέστρεψε στην κανονική του φωτεινότητα την περασμένη άνοιξη, οπότε οι λάτρεις των ουράνιων σωμάτων θα πρέπει να περιμένουν και άλλο για τον εντυπωσιακό «θάνατο» του.
Εκπληκτικές λεπτομέρειες για το τελευταίο γεύμα ενός δεινοσαύρου
Το εύρημα παρείχε μια εξαιρετικά ενδιαφέρουσα εικόνα για τις τελευταίες στιγμές της ζωής ενός πλάσματος πάνω από εκατό εκατομμύρια χρόνια πριν. © Shutterstock
Το εξαιρετικά διατηρημένο μπροστινό μισό ενός αγκυλόσαυρου 110 εκατομμυρίων ετών ενθουσίασε τους επιστήμονες, αφού ανακαλύφθηκε τυχαία το 2011 από έναν χειριστή βαρέων εξοπλισμών που εργάζονταν σε ορυχείο πισσώδους άμμου. Όμως φέτος, το εύρημα δημιούργησε ακόμη περισσότερο ενθουσιασμό, όταν μια ανάλυση αποκάλυψε ότι το τελευταίο γεύμα του ζώου διατηρήθηκε επίσης μέσα στην κοιλιά του.
Αναλύοντας τα δείγματα, οι παλαιοντολόγοι διαπίστωσαν ότι το τελευταίο του γεύμα αποτελούνταν κατά 88% από φύλλα φτέρης και κατά 7% από μίσχους και κλωνάρια. Αν και πρόκειται μόνο για ένα γεύμα, το εύρημα παρείχε μια εξαιρετικά ενδιαφέρουσα εικόνα για τις τελευταίες στιγμές της ζωής ενός πλάσματος πάνω από εκατό εκατομμύρια χρόνια πριν.
Το δεύτερο κύμα έξαρσης του Εμπολα τελείωσε
Στις 25 Ιουνίου, Παγκόσμιος Οργανισμός Υγείας (ΠΟΥ) ανακοίνωσε το τέλος της δεύτερης μεγαλύτερης έξαρσης του Εμπολα, ο οποίος μόλυνε περισσότερους από 3.480 και σκότωσε σχεδόν 2.300 ανθρώπους. Η έξαρση ξεκίνησε τον Αύγουστο του 2019 με μια σειρά κρουσμάτων κοντά στο Κίβου, στην ανατολική Λαϊκή Δημοκρατία του Κονγκό.
Ο Εμπολα είναι ένας αιμορραγικός πυρετός που χαρακτηρίζεται από πλήθος σοβαρών συμπτωμάτων – συμπεριλαμβανομένης της αιμορραγίας, του πυρετού, του έντονου πόνου στο στομάχι, της αδυναμίας και εξανθημάτων – και εξαπλώνεται μέσω άμεσης επαφής με μολυσμένο άτομο, αίμα ζώου ή σωματικά υγρά.
Ο περιορισμός της ασθένειας στο Κίβου ήταν ιδιαίτερα δύσκολος λόγω των τοπικών αναταραχών, οι οποίες προκάλεσαν υποψίες για οποιαδήποτε κυβερνητική ή διεθνή προσπάθεια για τον περιορισμό της εξάπλωσης της νόσου. Ωστόσο, οπλισμένοι με ένα νέο εμβόλιο, οι εργαζόμενοι στον τομέα της υγειονομικής περίθαλψης, με επικεφαλής τον Μίχελ Γιάο του ΠΟΥ, ξεκίνησαν μια εκστρατεία για τον εμβολιασμό όσων ενδέχεται να είχαν εκτεθεί στον ιό. Βελτιώνοντας επίσης την κοινοτική συμμετοχή, κατάφεραν να εμβολιάσουν περισσότερα από 300.000 άτομα.
«Πρέπει να γιορτάσουμε αυτή τη στιγμή, αλλά να αντισταθούμε στον εφησυχασμό», δήλωσε ο Γενικός Διευθυντής του ΠΟΥ, Τέντρος Αντχάνομ, σχετικά με το τέλος της επιδημίας. «Οι ιοί δεν κάνουν διαλείμματα».
Το παλαιότερο κρανίο από Homo erectus
Εξαγόμενα από βράχια βορειοδυτικά του Γιοχάνεσμπουργκ της Νότιας Αφρικής, τα κομμάτια του κρανίου φάνηκαν αρχικά σαν να προέρχονταν από ένα αρχαίο μπαμπουίνο. Όμως, καθώς ο Τζέσε Μάρτιν και η Αντζελίν Λίς – και οι δύο φοιτητές του Πανεπιστημίου La Trobe στην Αυστραλία –, συγκέντρωσαν τα κομμάτια συνειδητοποίησαν ότι κρατούσαν τον πρώτο εγκέφαλο Homo Erectus που βρέθηκε ποτέ στη Νότια Αφρική.
Επιπλέον, καθώς χρονολογείται πριν από περίπου δύο εκατομμύρια χρόνια, αποτελώντας το αρχαιότερο εύρημα που σχετίζεται με τον αρχαίο ανθρώπινο πρόγονο. «Δεν νομίζω ότι οι επόπτες μας πίστευαν μέχρι να έρθουν να ρίξουν μια ματιά», δήλωσε ο Μάρτιν στο National Geographic.
Η ανακάλυψη βοηθά τους ερευνητές να συνεχίσουν να αποκρυπτογραφούν το μπερδεμένο γενεαλογικό μας δέντρο, υπολογίζοντας πότε και πού γεννήθηκαν οι αρχαιότεροι συγγενείς μας.
Ενδείξεις για το πρώτο DNA δεινοσαύρων
Στο Jurassic Park, η απομόνωση του DNA των δεινόσαυρων ήταν μια απλή και συνηθισμένη διαδικασία. Ενώ απέχουμε ακόμη πολύ από αυτό το σενάριο επιστημονικής φαντασίας, οι ερευνητές έκαναν ένα μεγάλο άλμα στη μελέτη του απολιθωμένου DNA.
Καθώς μελετούσε καλά διατηρημένα απολιθώματα ηλικίας άνω των 70 εκατομμυρίων ετών, μια ομάδα εντόπισε τα περιγράμματα των κυττάρων, τις μορφές που μπορεί να έχουν τα χρωμοσώματα και αρκετούς πιθανούς πυρήνες – τις δομές δηλαδή που φιλοξενούν το DNA.
Ωστόσο, δεν έχουν ακόμη εξαγάγει DNA από τα ορυκτά κύτταρα, οπότε δεν μπορούν να επιβεβαιώσουν ακόμη εάν το υλικό είναι αμετάβλητο DNA ή άλλο γενετικό υποπροϊόν. Πρόκειται όμως για μια συναρπαστική ματιά στις λεπτομέρειες που μπορεί να διατηρηθούν μέσω της απολίθωσης.
Πότε έφτασαν οι πρώτοι άνθρωποι στην Αμερική;
Πέτρινα αντικείμενα που ανακτήθηκαν βαθιά μέσα στο σπήλαιο Chiquihuite στο Μεξικό αποδεικνύουν ότι οι άνθρωποι πρέπει να έφτασαν στην Αμερική ήδη πριν από 30.000 χρόνια – 15.000 δηλαδή χρόνια νωρίτερα σε σχέση με ότι πιστεύαμε μέχρι τώρα.
Αυτή η ημερομηνία έχει δημιουργήσει «αντιπαράθεση» ανάμεσα στους αρχαιολόγους, με πολλούς να τοποθετούν την πρώτη ανθρώπινη παρουσία στην Αμερική περίπου πριν από 13.500 χρόνια, καθώς υποχώρησαν τα φύλλα πάγου και άνοιξαν οι διαδρομές μετανάστευσης από την Ασία.
Ωστόσο, τα πρόσφατα στοιχεία ωθούν την ημερομηνία της ανθρώπινης άφιξης χιλιάδες χρόνια πίσω, πριν αρχίσουν να λιώνουν οι παγετώνες.
Η μελέτη του σπηλαίου έδειξε ότι θα μπορούσε να φιλοξενήσει ανθρώπους πριν από δεκάδες χιλιάδες χρόνια, καθώς η περιοχή ήταν πιθανώς πολύ πιο δροσερή, υγρή και πράσινη από ότι είναι σήμερα. Ωστόσο, δεν έχουν βρεθεί ακόμη υπολείμματα, κάτι που εντείνει τις αντιπαραθέσεις μεταξύ των επιστημόνων.
Ένας ύφαλος ψηλότερος από το Empire State Building
Μια ομάδα Αυστραλών επιστημόνων στο ερευνητικό σκάφος του Schmidt Ocean Institute’s χαρτογραφούσε τον πυθμένα του βόρειου Μεγάλου Κοραλλιογενή Υφάλου όταν έπεσε πάνω σε έναν πανύψηλο «ουρανοξύστη» κοραλλιών ύψους άνω των 500 μέτρων. Τέτοιου είδους φυσικές δομές παρέχουν ζωτικούς βιότοπους για πλάσματα όπως οι χελώνες και οι καρχαρίες. Η ομάδα χαρτογράφησε τον ανεξάρτητο ύφαλο, βρίσκοντας μια ποικιλία μορφών ζωής που ευδοκιμούν στο οικοσύστημα. Συνέλεξαν επίσης δείγματα πετρωμάτων, ιζημάτων και ορισμένων οργανισμών τα οποία θα σταλούν σε εργαστήρια για ανάλυση.
Ενώ πιθανότατα θα εμφανιστούν σύντομα περισσότερες λεπτομέρειες για τον ύφαλο, οι ειδικοί που μελετούν τις εικόνες και τα βίντεο έχουν ήδη εντοπίσεις αρκετά νέα είδη ψαριών. Η Ουέντι Σμιτ, συνιδρυτής του Ινστιτούτου Schmidt Ocean, δήλωσε ότι η ανακάλυψη αποτελεί επανάσταση για την επιστήμη της θάλασσας: «Χάρη στις νέες τεχνολογίες που λειτουργούν ως τα μάτια, τα αυτιά και τα χέρια μας στα βάθη των ωκεανών, έχουμε την ικανότητα να τους εξερευνήσουμε όπως ποτέ άλλοτε».
Πηγή: travelestate.gr με πληροφορίες από National Geographic
(Κώστας Παπαζαχαρίου, αναδημοσίευση 10/12/2020)