«Καλλιεργώντας την Άγνοια», Ντοκιμαντέρ στην ΕΡΤ3

Το ωριαίο ντοκιμαντέρ «Καλλιεργώντας την Άγνοια/La fabrique de l’ignorance/ Manufacturing Ignorance» γαλλικής παραγωγής 2021, παρουσιάζει η ΕΡΤ3 σε πρώτη τηλεοπτική μετάδοση την Πέμπτη 21 Μαρτίου στις 21:00.

Ο ρόλος της επιστήμης είναι να λύνει μυστήρια, να αναδεικνύει φυσικά φαινόμενα και να αυξάνει την κατανόησή μας για το πώς λειτουργεί ο κόσμος. Ωστόσο, στον σημερινό τεχνολογικά προηγμένο κόσμο, η επιστήμη έχει δεχθεί πυρά.

Πολλές μεγάλες εταιρείες επηρεάζονται αρνητικά όταν τα επιστημονικά στοιχεία αποκαλύπτουν πώς τα προϊόντα ή οι υπηρεσίες τους είναι επικίνδυνα και επιβλαβή. Για να αποφευχθεί η αποκάλυψη της αλήθειας,  εδώ και καιρό λαμβάνει χώρα μια σκόπιμη, συστηματική και παρασκηνιακή σειρά επιθέσεων που στόχο έχει να εκτροχιάσει την επιστήμη.

Η μεγάλη βιομηχανία προσπαθεί να  απομυθοποιήσει τη νόμιμη επιστήμη – χρησιμοποιώντας την ίδια την επιστήμη. Οι βιομηχανίες και οι εταιρείες παράγουν συστηματικά «νέα στοιχεία» για να αντικρούσουν τα υπάρχοντα και καθιερωμένα επιστημονικά δεδομένα. Ένα ιδιαίτερο παράδειγμα είναι η μείωση των πληθυσμών των μελισσών παγκοσμίως.

Όταν οι μέλισσες άρχισαν να πεθαίνουν σε μεγάλες ποσότητες στις αρχές της δεκαετίας του 1990, η επιστήμη απέδειξε ότι αυτό προκλήθηκε  από τα φυτοφάρμακα που αναπτύχθηκαν πρόσφατα. Σχεδόν αμέσως, οι βιομηχανίες – που παράγουν αυτά τα ίδια φυτοφάρμακα – άρχισαν να χρηματοδοτούν πολυάριθμες μελέτες για να ανακαλύψουν άλλες αιτίες θανάτου των αποικιών μελισσών. Ξαφνικά ακούστηκαν τόσες πολλές πληροφορίες, τόσος θόρυβος, που οι μελισσοκόμοι καταλάβαιναν όλο και λιγότερο τι συνέβαινε. Ακόμη και σήμερα, ο κόσμος εξακολουθεί να είναι μπερδεμένος.

Αυτή η θόλωση της επιστημονικής αλήθειας – με τη χρήση της επιστήμης – δεν είναι μια νέα μέθοδος. Στη δεκαετία του 1960, οι καπνοβιομηχανίες χρηματοδότησαν πολυάριθμες μελέτες για να αποδείξουν ότι τα τσιγάρα δεν προκαλούν καρκίνο. Η στρατηγική τους ήταν να σπείρουν σκόπιμα αμφιβολίες για αποδεδειγμένα επιστημονικά στοιχεία. Επίσης δημιουργούσαν αντιπαραθέσεις για να αποσπάσουν την προσοχή και να μπερδέψουν το κοινό. Σιγά-σιγά, αυτό το ντοκιμαντέρ ξετυλίγει τους μηχανισμούς αυτής της έξυπνης τακτικής που σκοπό έχει να στρέψει την επιστήμη ενάντια στον εαυτό της.

Η στρατηγική της Big Tobacco χρησιμοποιείται ξανά και ξανά για να «ξεμπλοκάρει» οτιδήποτε μπορεί να εμποδίσει τα μεγάλα κέρδη της βιομηχανίας, συμπεριλαμβανομένων των πλαστικών, της κλιματικής αλλαγής, της δηλητηρίασης από φυτοφάρμακα και της πανδημίας COVID-19. Είναι επίσης μια στρατηγική νίκης. Λειτουργεί γιατί τώρα υπάρχει συνεχώς αυξανόμενος αριθμός ανθρώπων που δεν πιστεύουν στην καθιερωμένη επιστήμη ή χειρότερα συνθέτουν τη δική τους εκδοχή της επιστήμης,  κάτι που δυστυχώς ενισχύεται από τα μέσα κοινωνικής δικτύωσης. Κατακλυσμένοι από μια πληθώρα πληροφοριών, πώς μπορούμε εμείς, ως πολίτες, να διαχωρίσουμε την αλήθεια από την πλάνη;

Το ντοκιμαντέρ διεισδύει στην επιστήμη της αμφιβολίας, χρησιμοποιώντας αποχαρακτηρισμένα αρχεία, κινούμενα γραφικά και μαρτυρίες ειδικών, εκπροσώπων και πολιτικών και προσπαθεί να κατανοήσει όλη αυτήν τη διαδικασία και τους λόγους που κρύβονται από πίσω.

Σκηνοθεσία:  Franck Cuveillier & Pascal Vasselin