Η Μάχη της Κρήτης στους «Ιστορικούς Περιπάτους» της ΕΡΤ1

Η τελευταία πράξη του ηρωικού αγώνα των Ελλήνων υπέρ βωμών και εστιών κατά του Άξονα, η «Μάχη της Κρήτης», είναι το θέμα της δεύτερης εκπομπής των «Ιστορικών Περιπάτων». Περισσότεροι από 10.000 νεκροί. Ανάμεσά τους, Έλληνες στρατιώτες, Κρήτες εθελοντές, άμαχος πληθυσμός, Βρετανοί οπλίτες και Γερμανοί αλεξιπτωτιστές. Αυτός είναι ο τραγικός απολογισμός της Μάχης της Κρήτης…

Ημερομηνία μετάδοσης: Κυριακή 28 Οκτωβρίου 2018, στις 17:00

Εκπομπή 2η: «Η μάχη της Κρήτης» (Επετειακή εκπομπή)

Η τελευταία πράξη του ηρωικού αγώνα των Ελλήνων υπέρ βωμών και εστιών κατά του Άξονα, η «Μάχη της Κρήτης», είναι το θέμα της δεύτερης εκπομπής των «Ιστορικών Περιπάτων».

Περισσότεροι από 10.000 νεκροί. Ανάμεσά τους, Έλληνες στρατιώτες, Κρήτες εθελοντές, άμαχος πληθυσμός, Βρετανοί οπλίτες και Γερμανοί αλεξιπτωτιστές. Αυτός είναι ο τραγικός απολογισμός της Μάχης της Κρήτης, μιας δεκαήμερης πολεμικής σύγκρουσης άνευ προηγουμένου, που διεξήχθη τον Μάιο του 1941, στο πλαίσιο του Β΄ Παγκόσμιου Πολέμου. Μια μάχη με πολλά και ιδιαίτερα χαρακτηριστικά, κορυφαίο εκ των οποίων ήταν η εθελοντική λαϊκή συμμετοχή στην πρώτη γραμμή του πυρός. Μια αναμέτρηση που ενδεχομένως να είχε λάβει διαφορετική τροπή, αν το καθεστώς Μεταξά και οι Βρετανοί εμφανίζονταν πιο αποφασισμένοι και εξόπλιζαν άνευ δεύτερων σκέψεων τις δυνάμεις που είχαν παραμείνει στο νησί. Ένα νησί, από το οποίο λίγους μήνες πριν η δικτατορική κυβέρνηση είχε στερήσει περίπου 18.000 νέους για να τους στείλει στο μέτωπο της Βορείου Ηπείρου. Και μια δύναμη κατοχής, η γερμανική πολεμική μηχανή, που δεν μπορούσε να διανοηθεί τον υπέρ βωμών και εστιών αντιστασιακό αγώνα των Κρητών. Η ορμητική αμυντική αντίδραση και η ναζιστική θηριωδία που καταγράφηκαν στην Κρήτη, παραμένουν ακόμα χαραγμένες στο συλλογικό υποσυνείδητο των Ελλήνων, αλλά αποτελούν και μέρος της ευρωπαϊκής ιστορικής μνήμης.

Ο διδάκτωρ Κοινωνιολογίας του Πανεπιστημίου Κρήτης και ειδικός στα θέματα του Β΄ Παγκόσμιου Πολέμου και της Εθνικής Αντίστασης, Βαγγέλης Τζούκας, μας ξεναγεί σε ένα μεγάλο οδοιπορικό που ξεκινά από τα πεδία προσγείωσης των Γερμανών αλεξιπτωτιστών στο Μάλεμε, τον Πλατανιά, το Καστέλι Κισσάμου και καταλήγει στις πόλεις του Ηρακλείου, των Χανίων και του Ρεθύμνου, όπου χιλιάδες ηρωικοί Κρήτες αντιστάθηκαν μέχρι τελευταίας ρανίδας αίματος στην ωμή βία των ναζί.

Παράλληλα, στην εκπομπή παρουσιάζονται οι μαρτυρικοί τόποι της Κανδάνου και του Κοντομαρίου στο νομό Χανίων και των Περιβολιών Ρεθύμνου, όπου εκτελέστηκαν εκατοντάδες άμαχοι, ως αντίποινα στη συμμετοχή των ντόπιων στη «Μάχη της Κρήτης».

Επίσης, στην εκπομπή αναδεικνύονται τα τεχνικά χαρακτηριστικά της Μάχης, οι αντιφάσεις του καθεστώτος Μεταξά και των Βρετανών όσον αφορά στο μέγεθος της θωράκισης του νησιού, οι μορφές και η οργάνωση της παλλαϊκής συμμετοχής στην αντίσταση κατά των Γερμανών, η διαδικασία εκκένωσης της Κρήτης από τους συμμάχους μέσω του μικρού λιμανιού των Σφακίων, καθώς και η κτηνώδης αντίδραση των ναζί κατά των συμμετεχόντων και όχι μόνο, στις σφοδρές συγκρούσεις που άρχισαν στις 19 Μαΐου και ολοκληρώθηκαν στις 3 Ιουνίου 1941.

Η εκπομπή είναι αφιερωμένη στη μνήμη του δημοσιογράφου Νίκου Γρυλλάκη.

Παρουσίαση-αρχισυνταξία: Πιέρρος Τζανετάκος

Σκηνοθεσία: Έλενα Λαλοπούλου

Διεύθυνση φωτογραφίας: Γιώργος Πουλίδης

Διεύθυνση παραγωγής: Ελένη Ντάφλου

Μια ομάδα ιστορικών μας ξεναγεί σε σημεία της Αθήνας και της Περιφέρειας, συνδεδεμένα με γεγονότα που σημάδεψαν την Ελλάδα. Αφηγούνται την Ιστορία στον τόπο της.

Το σπάνιο αρχειακό υλικό της ΕΡΤ και άλλων φορέων βοηθά στην κατανόηση της Ιστορίας.

Οι «Ιστορικοί Περίπατοι» είναι μια εκπομπή-ντοκιμαντέρ που έχει σκοπό να αναδείξει πλευρές της ελληνικής Ιστορίας άγνωστες στο πλατύ κοινό με απλό και κατανοητό τρόπο. Η εκπομπή παρουσιάζει την Ιστορία αλλιώς. Χωρίς στούντιο, με εξωτερικά γυρίσματα στην Αθήνα ή την Περιφέρεια σε χώρους που σχετίζονται με το θέμα του κάθε επεισοδίου και «εκμετάλλευση» του πολύτιμου Αρχείου της ΕΡΤ και άλλων φορέων.

Ο παρουσιαστής μαζί με έναν καλεσμένο -ειδικό στο εκάστοτε θέμα- κάνουν βόλτες στην πόλη στα σημεία όπου στο παρελθόν έχουν διαδραματιστεί οι «ιστορίες» για τις οποίες συζητούν. Η επιλογή του καλεσμένου γίνεται με επιστημονικά κριτήρια, δηλαδή την πολύπλευρη έρευνά του στο συγκεκριμένο θέμα και την καταξίωσή του στην επιστημονική κοινότητα.

Η βόλτα αυτή διανθίζεται στο μοντάζ με πλούσιο αρχειακό υλικό που συνδέει το παρελθόν με το παρόν. Σημαντικό ρόλο παίζουν και τα «έξυπνα» γραφήματα (π.χ. χάρτες, χρονολόγιο, επεξήγηση όρων και ακρωνύμων) και οι επιλεγμένες μουσικές που παρεμβάλλονται και βοηθούν τον τηλεθεατή να καταλάβει καλύτερα το γεωγραφικό και διεθνές πλαίσιο στο οποίο εντάσσονται τα ιστορικά γεγονότα.

Η εκπομπή συνεργάζεται με το Εθνικό Ίδρυμα Ερευνών, τα Πανεπιστήμια Αθηνών και Παντείου, καθώς και με δεκάδες άλλους φορείς.

Οι «Ιστορικοί Περίπατοι» αποτελούν κομμάτι της Δημόσιας Ιστορίας και ως πρότζεκτ διδάσκεται στα πανεπιστήμια.