Dolby Digital δορυφορικά

Featured | Τις τελευταίες δύο δεκαετίες όλο και περισσότεροι καταναλωτές αποκτούν οικιακό κινηματογράφο (ή Home Cinema). Ο προσδιορισμός του όρου δεν είναι απόλυτος και περιλαμβάνει… οτιδήποτε βελτιώνει την εικόνα και τον ήχο που βλέπετε στο σπίτι σας και τείνει να μειώσει την απόσταση μεταξύ της απλής τηλεόρασης και της κινηματογραφικής αίθουσας, στον τομέα της εικόνας και του ήχου.

Οι βελτιώσεις μπορεί να ξεκινούν από μία σχετικά μεγάλη σε διαστάσεις τηλεοπτική συσκευή, συνοδευόμενη από 2 εξωτερικά ηχεία για την καλύτερη αναπαραγωγή του ήχου και να φτάνουν σε κάποιο εξελιγμένο σύστημα βιντεοπροβολής με οθόνη 120 ιντσών, συνοδευόμενη από 7 ηχεία και ένα υπογούφερ, τοποθετημένα σε συγκεκριμένα σημεία γύρω από τον τηλεθεατή. Η εγκατάσταση αυτή θα πρέπει να τροφοδοτείται με ποιοτικό οπτικοακουστικό υλικό και η δορυφορική λήψη αποτελεί μία από τις πηγές που μπορούν να τροφοδοτήσουν ένα οικιακό κινηματογράφο, όχι απαραίτητα με την καλύτερη δυνατή ποιότητα, σίγουρα όμως με σημαντική ποσότητα και ποικιλία. Στο σημερινό μας αφιέρωμα θα μας απασχολήσει ο ποιοτικός δορυφορικός ήχος, θα ερευνήσουμε δηλαδή τα κανάλια που μεταδίδουν συχνά εκπομπές με το πρότυπο του Dolby Digital. Στην πράξη, τα κανάλια που μπαίνουν στον κόπο της ποιοτικής ψηφιακής μετάδοσης του ήχου, μεταδίδουν ταυτόχρονα και ποιοτική εικόνα και μάλιστα τις περισσότερες φορές, στο φορμά ευρείας οθόνης 16:9. 

Λίγη ιστορία
Το πότε ακριβώς ξεκίνησε η ανάγκη για δημιουργία οικιακού κινηματογράφου, δεν είναι εύκολο να προσδιοριστεί. Πιθανότατα η «επιθυμία» υπήρχε ανέκαθεν, αλλά η τεχνολογία ήταν ανίκανη να προσφέρει περισσότερα, αφού οι μέγιστες διαστάσεις μιας CRT τηλεοπτικής οθόνης έφταναν τις 37 ίντσες, σε φορμά 4:3 και μόνο κάποιες οθόνες οπίσθιας προβολής (κυριολεκτικά μπαούλα!) μπορούσαν να φτάσουν τις 60 ίντσες, με κακή ποιότητα εικόνας. Στον τομέα του ήχου, από τις αρχές της δεκαετίας του 80 (και την έλευση της έγχρωμης τηλεόρασης) οι ακριβές συσκευές εξοπλίζονται με δυνατότητες στερεοφωνικής αναπαραγωγής, αν και τα επίγεια κανάλια άργησαν πολύ να προσαρμοστούν σ’ αυτήν και ακόμη και σήμερα τα κρατικά αλλά και αρκετά ιδιωτικά εκπέμπουν με… άψογο μονοφωνικό ήχο!

Από το 1985 και μετά, όμως, ξεκινά η χρυσή εποχή της βιντεοκασέτας VHS, η οποία μας πρόσφερε απλόχερα στερεοφωνική μπάντα ήχου στην αρχή και αναλογικό Dolby Surround στη συνέχεια. Το Dolby Surround ή Dolby Prologic αποτελεί και το πρώτο βήμα για να… βγει ο ήχος από τα κακής ποιότητας ηχεία της τηλεόρασης και με τη βοήθεια των ολοκληρωμένων ενισχυτών που υποστηρίζουν πολυφωνικές μεταδόσεις, να περάσει σε 5 ξεχωριστά ηχεία (2 εμπρός για τους περισσότερους ήχους, 2 πίσω για τα εφέ με κοινή πληροφορία, 1 κεντρικό για τους διαλόγους και –προαιρετικά – ένα υπογούφερ για τις χαμηλές συχνότητες). Στον κινηματογράφο, το σύστημα χρησιμοποιήθηκε αρκετά νωρίτερα και η πρώτη ταινία που το υποστήριζε ήταν το περίφημο Κουρδιστό Πορτοκάλι του Στ. Κιούμπρικ. Το 1995-1996 ξεκινά και η επανάσταση του DVD (το Laser Disc που προηγήθηκε, ουσιαστικά δεν άγγιξε τη χώρα μας), το οποίο έτυχε καθολικής υποδοχής και πέρα από την αισθητή βελτίωση της ποιότητας της εικόνας (εξαντλώντας τις δυνατότητες του PAL), μας πρόσφερε ακόμη πιο καλό ήχο με τα πρότυπα Dolby Digital και DTS (και τις διάφορες βελτιωτικές παραλλαγές τους). Στον κινηματογράφο, η πρώτη ταινία με υποστήριξη Dolby Digital υπήρξε το Batman Returns, το 1992. Με τις τιμές να τραβούν συνεχώς την κατηφόρα, όλα σχεδόν τα σπίτια έχουν σήμερα εξοπλιστεί με ένα DVD player και αρκετά από αυτά  και με ένα ολοκληρωμένο πολυφωνικό ενισχυτή και ένα σετ ηχείων Home Cinema. Την τελευταία διετία παρακολουθούμε τον αγώνα δρόμου και των δύο νέων δίσκων υψηλής ευκρίνειας (Blu Ray-HD DVD), ο οποίος… μόλις έληξε με νικητή το Blu Ray, ενώ ταυτόχρονα, με την εκρηκτική ανάπτυξη του διαδικτύου, αναπτύσσονται και άλλα «πρότυπα» συμπίεσης και το BR θα είναι μάλλον το τελευταίο «υλικό» μέσο διανομής ταινιών που θα υπάρξει. Στον τομέα του ήχου, τα πράγματα έχουν προχωρήσει ακόμη περισσότερο, με την εμφάνιση και του ασυμπίεστου Dolby Digital και τις προδιαγραφές True HD στον ήχο των νέων δίσκων, ενώ ταυτόχρονα οι κατασκευαστές πολυφωνικών ενισχυτών τρέχουν κάθε χρόνο… για να προλάβουν τα νέα πρότυπα βελτιωμένης εικόνας και ήχου που αναπτύσσονται! Την ίδια στιγμή, η συντριπτική πλειοψηφία των τηλεοράσεων που πωλούνται, είναι επίπεδες, ευρείας οθόνης (τεχνολογίας LCD ή Plasma) και η παλιά 29αρα CRT που κοσμούσε τα σαλόνια μας, έδωσε τη θέση της στη …42αρα flat, που κρέμεται πλέον στον τοίχο! Από την άλλη, οι τιμές των προβολικών συστημάτων πέφτουν με ταχύτατους ρυθμούς (σε αντίθεση με τις ντομάτες, τα μαρούλια και τα κουνουπίδια, που…συνεχώς ανεβαίνουν!). Το χόμπι του Home cinema έγινε πλέον προσιτό στα περισσότερα βαλάντια και μπορούμε άνετα να πούμε ότι το πρόβλημα δεν είναι τόσο η δημιουργία του οικιακού μας κινηματογράφου, αλλά περισσότερο η εξεύρεση της πηγής που θα τον τροφοδοτεί! 

Στα δορυφορικά
Ακόμη και από την εποχή των αναλογικών δορυφορικών μεταδόσεων, τα μεγάλα ευρωπαϊκά κανάλια μετέδιδαν το πρόγραμμά τους στερεοφωνικά και μερικές φορές, κατά τη μετάδοση κινηματογραφικών ταινιών, χρησιμοποιούσαν και το πρότυπο του Dolby Surround, για τη σωστή αποκωδικοποίηση του οποίου χρειαζόταν βέβαια να διαθέτετε έναν «πολυφωνικό» ενισχυτή, που να είναι εξοπλισμένος με αποκωδικοποιητή Dolby Surround και ταυτόχρονα να έχετε εγκαταστήσει και συνδέσει με τον ενισχυτή ένα μίνιμουμ ηχείων, που να μπορούν να κάνουν την πολυφωνική αναπαραγωγή. Με την έλευση των ψηφιακών δορυφορικών μεταδόσεων (1995-1996), η ποιότητα του ήχου βελτιώθηκε, καθώς η μετάδοσή του έγινε ψηφιακή και έτσι εξαφανίστηκαν εντελώς τα ενοχλητικά «φυσήματα» ή «γρατζουνίσματα» που ακούγαμε συχνά την αναλογική εποχή. Από την άλλη μεριά όμως, η ψηφιοποίηση επέτρεψε τη συμπίεση του ήχου και αυτό το εργαλείο χρησιμοποιήθηκε συχνά σε βαθμό υπερβολής από τα κανάλια, στην προσπάθειά τους να εξοικονομήσουν bandwidth στην αναμετάδοση (και κατά συνέπεια, να πετύχουν μικρότερο κόστος). Οι επιπτώσεις της υπερβολικής συμπίεσης είναι ακόμη και σήμερα φανερές στην εικόνα πολλών ψηφιακών μεταδόσεων, αν και επιτέλους αυτό φαίνεται να αλλάζει με τις νέες εκπομπές υψηλής ευκρίνειας (HD) στο πρότυπο MPEG-4, που μπορεί να μη φτάνουν στο επίπεδο των μπλε δίσκων (Blu Ray), μας δίνουν όμως πολύ καλύτερη ποιότητα εικόνας από τα DVD, με ανάλυση 720p ή 1080i (συνηθέστερα). Στην πράξη, σήμερα η πλειοψηφία των δορυφορικών καναλιών (των χωρών της Δυτικής Ευρώπης) μεταδίδεται με στερεοφωνικό ήχο, αλλά υπάρχει το ενδεχόμενο κατά την εκπομπή κάποιας ταινίας, να χρησιμοποιηθεί το πολυκάναλο format Dolby Surround. Αυτό συμβαίνει συνήθως στις σχετικά πρόσφατες ταινίες (μετά το 1980) και είναι ουσιαστικά και το καλύτερο που μπορείτε να βρείτε από πλευράς ήχου στα ελληνικά κανάλια. Έτσι, στα Premium κανάλια ταινιών Filmnet της Nova και σε ορισμένα ακόμη ελληνικά κανάλια, ο ήχος στις πρόσφατες ταινίες είναι συχνά πολυκάναλος και ακολουθεί το πρότυπο του Dolby Surround. Παρόλο που δεν πρόκειται για κάτι… ιδιαίτερα συνταρακτικό, είναι σίγουρα προτιμότερο να ακούτε τον ήχο των ταινιών από τα 5 ηχεία του οικιακού σας κινηματογράφου, παρά από τα δύο μικρά ηχεία της τηλεόρασης. Όμως αυτό που μας ενδιαφέρει είναι η ψηφιακή εκδοχή του πολυκάναλου ήχου, που στις δορυφορικές μεταδόσεις εκφράζεται αποκλειστικά με το πρότυπο Dolby Digital (γνωστό και ως AC-3).

Όταν τα περισσότερα (όχι όλα) DVD των εφημερίδων μας δίνουν σήμερα ήχο Dolby Digital, οπωσδήποτε δεν έχει νόημα να ψάχνουμε στη δορυφορική για μεταδόσεις σε Dolby Surround. Παρόλο που οι περισσότεροι δορυφορικοί δέκτες της αγοράς διαθέτουν εδώ και καιρό ψηφιακές εξόδους ήχου (οπτικές ή ομοαξονικές), τα κανάλια που μεταδίδουν τον ήχο τους στα πρότυπα του Dolby Digital παραμένουν λίγα και είναι σχεδόν πάντα συνδρομητικά! Όταν όμως τα πετύχουμε – και εφόσον είμαστε κατάλληλα εξοπλισμένοι, μπορούμε επιτέλους να απολαύσουμε καλή ποιότητα ήχου από τη δορυφορική μας εγκατάσταση. Θα πρέπει εδώ να πούμε ότι η ύπαρξη ψηφιακής εξόδου σε ένα δέκτη και ειδικά στους σχετικά παλαιότερους, δεν σημαίνει απαραίτητα και υποστήριξη του Dolby Digital! Είναι απαραίτητη και η λογισμική υποστήριξη της υποδοχής, κάτι που πάντως ισχύει σχεδόν σε όλους τους δέκτες που βγήκαν στην παραγωγή τα τελευταία χρόνια. Αν λοιπόν θέλουμε να ακούσουμε Dolby Digital, θα πρέπει να στραφούμε σε ξένα κανάλια, ενώ είναι οπωσδήποτε θετικό το γεγονός ότι το D.D. έχει μπει ουσιαστικά ως “σχεδόν υποχρεωτική” προδιαγραφή στις δορυφορικές μεταδόσεις υψηλής ευκρίνειας (HD). Έτσι, τα κανάλια υψηλής ευκρίνειας είναι τα πρώτα στα οποία θα συναντήσουμε μεταδόσεις σε Dolby Digital, εφόσον βέβαια και το πρωτογενές υλικό διαθέτει τέτοια ηχητική πληροφορία (αν το υλικό που μεταδίδεται είναι παλιό, δεν θα μπορούσε να διαθέτει). 

Τι χρειαζόμαστε για να ακούσουμε D.D.

1. Πλήρη υποστήριξη από το δορυφορικό δέκτη (hardware+software).
2. Σωστή εγκατάσταση με τις απαραίτητες συνδέσεις μεταξύ δορυφορικού δέκτη-ενισχυτή και ενισχυτή-ηχείων (5 ηχεία και 1 subwoofer, 5.1).
3. Υποστήριξη του προτύπου από το κανάλι που βλέπετε.
4. Μετάδοση σε Dolby Digital και της συγκεκριμένης εκπομπής του καναλιού που βλέπετε (αυτή θα είναι κατά 90% πρόσφατη ταινία, γυρισμένη μετά το 1992).

Πού θα ακούσουμε Dobly Digital
Σε αρκετούς δέκτες, η υποστήριξη Dolby Digital φαίνεται και στο καρτελάκι με τις γενικές πληροφορίες της μετάδοσης (που βγαίνει συνήθως από κάποιο πλήκτρο Info). Είναι προφανές ότι στη συντριπτική τους πλειοψηφία τα κανάλια που υποστηρίζουν Dolby Digital θα είναι ξένα συνδρομητικά κανάλια ταινιών και μερικά μουσικά-αθλητικά, ενώ η μοναδική ίσως εξαίρεση στον κανόνα, είναι μερικά ελεύθερα γερμανικά κανάλια στους Astra 19,2E, όταν μεταδίδουν πρόσφατες ταινίες ή σε κάποια συγκεκριμένα προγράμματα, ακόμη και σε αναμεταδόσεις ποδοσφαιρικών αγώνων. Αυτό που πρέπει όμως να τονίσουμε, είναι ότι στα κανάλια που θα σας παραθέσουμε, υπάρχει η πιθανότητα να πέσετε σε μετάδοση με ήχο Dolby Digital, ενώ σε όλα τα υπόλοιπα… δεν υπάρχει καμία τέτοια πιθανότητα, αφού δεν έχει προβλεφθεί τεχνικά η μετάδοση τέτοιας ηχητικής μπάντας από το κανάλι! Να αναφέρουμε τέλος, ότι στα περισσότερα κανάλια η ηχητική μετάδοση σε D.D. δεν είναι η μοναδική και συχνά υπάρχει και απλή στερεοφωνική μετάδοση με διαφορετικό PID ήχου, ενώ σε άλλες περιπτώσεις, η απλή μετάδοση γίνεται σε άλλη γλώσσα και η μετάδοση Dolby Digital στην original γλώσσα. Ας δούμε λοιπόν μερικά από τα κανάλια που εκπέμπουν ήχο Dolby Digital, ανά δορυφόρο. 

Hot Bird 13E
Στους δημοφιλείς Hot Birds, πρωτοπόροι στις μεταδόσεις σε Dolby Digital είναι οι Πολωνοί. Πολλά κανάλια του πακέτου Cyfra+, τα περισσότερα κανάλια του πακέτου N και ορισμένα κανάλια του πακέτου Polsat, διαθέτουν στις τεχνικές τους προδιαγραφές τη μετάδοση σε Dolby Digital. Από αυτά, το ενδιαφέρον μας στρέφεται κυρίως στα κανάλια που μεταδίδουν original ήχο (συνήθως στην αγγλική γλώσσα), όπως τα HBO, HBO2 Polska τα Cinemax, Cinemax 2 και τα Canal+ Sport HD και Canal+ Film HD, δυστυχώς όλα κωδικοποιημένα. Ελεύθερη μετάδοση υπάρχει μόνο για το γερμανικό ZDF (11.054H) και το γαλλικό μουσικό NRJ 12 (11.585V), που είναι μερικώς ελεύθερο. Στα μουσικά, θα ακούσουμε πολυφωνικό ήχο και από τα MTV France-MTV Polska (11.075V). Τα υπόλοιπα κανάλια ανήκουν στο ιταλικό πακέτο Sky Italia και περιλαμβάνουν τα αθλητικά και τα κανάλια ταινιών του πακέτου (Sky Cinema, Sky Sport), καθώς και τα κανάλια HD (Sky Sport HD, Sky Cinema HD, Next HD, Ngeo Italy HD). Τέλος, ειδική μνεία θα κάνουμε στο πολύ αξιόλογο νέο ελβετικό κανάλι HD Suisse, που διαθέτει 4 μπάντες μετάδοσης DD (γερμανικά, γαλλικά, ιταλικά και original), αν και πολύ σπάνια θα μεταδίδουν όλες διαφορετικό ήχο.  

Astra 19,2E
Στο σύμπλεγμα των Astra κυριαρχούν οι Γερμανοί, οι οποίοι μας στεναχώρησαν τελευταία με το κλείσιμο των ελεύθερων Pro7 HD και Sat1 HD. Παρόλα αυτά και οι SD εκδοχές των Sat1, Pro7, RTL, ZDF, Das Erste, 3 Sat , BR Alpha μεταδίδονται με ήχο Dolby Digital, συνεχίζοντας να αποτελούν την όαση… μέσα στην έρημο! Συνοδοιπόρος τους, μόνο το ελεύθερο πολωνικό TV Polonia. Σε επίπεδο συνδρομητικών και πάλι οι Γερμανοί έχουν την πρωτοπορία, με όλα τα Pay Per View κανάλια Premiere Direkt, την Bundeshliga, καθώς και τα Premiere 1-4, όπου οι μεταδόσεις με ήχο DD είναι ιδιαίτερα συχνές. Ακολουθούν οι Γάλλοι με τα συνδρομητικά Canal+ και τα κανάλια Pay Per View (A la carte) και τέλος, έπονται οι Αυστριακοί με τα ORF1-ORF2. Οι μεταδόσεις DD γίνονται κανόνας σε όλα τα HD κανάλια των Γάλλων, των Γερμανών και το μοναδικό ισπανικό στο δορυφόρο, ενώ μόνο ελεύθερο γερμανικό απέμεινε το Anixe HD. 

Astra 28,2E
Στη θέση αυτή κυριαρχούν όπως γνωρίζετε οι Βρετανοί, που διαθέτουν Dolby Digital μεταδόσεις σε όλα τα HD κανάλια τους, αλλά και σε πολλά από τα premium κανάλια του πακέτου τους. Ενδεικτικά θα αναφέρουμε τα 4 κανάλια Disney (αλλά από τον πολύ δύσκολο 2D), τα διάφορα θεματικά κινηματογραφικά (Sky Action, Sky Comedy, Sky Sci-Fi/Horror, Sky Classics, Sky Family, Sky Drama), τα Sky Sports, Sky One, National Geographic, Sky Modern, Sky Premier και, βέβαια, τα κανάλια Pay Per View Sky Box Office. Ελεύθερο με DD μετάδοση είναι το Luxe TV HD, ενώ με ληγμένη κάρτα μπορείτε να δείτε και να ακούσετε το Channel 4 HD.

Sirius 4,8E
Αυτή είναι η μία από τις δύο σκανδιναβικές θέσεις, με λήψη πλέον σαφώς ευκολότερη από παλιά. Όμως, όλα τα κανάλια είναι δυστυχώς συνδρομητικά . Στα κανάλια τυπικής ευκρίνειας (SD) θα ακούσετε πολυκάναλα τα TV1000, TV1000 Action, SVT1, SVT2 και TV2 Denmark, ενώ στα HD όλα τα διαθέσιμα Viasat Sport, TV 1000 HD, TV2 Sport Denmark και National Geogr. Scandinavia.

Thor – 0,8W
Η δεύτερη σκανδιναβική θέση είναι ο τελευταίος δορυφόρος που φιλοξενεί σημαντικό αριθμό καναλιών με ηχητική μπάντα Dolby Digital, δυστυχώς και αυτά συνδρομητικά, αλλά θα πρέπει να πούμε ότι οι Σκανδιναβοί συνήθως διατηρούν την ορίτζιναλ μπάντα ήχου και χρησιμοποιούν προαιρετικούς (μη ενσωματωμένους) υπότιτλους στις μεταδόσεις τους. Σύντομα θα ξέρουμε και αν η λήψη βελτιωθεί ή επιδεινωθεί, αφού επίκειται η αντικατάσταση του δύσκολου Thor 2 από τον επίσης δύσκολο στα χαρτιά Thor 5. Στα κανάλια ξεχωρίζουν τα Canal+, Canal + Action, Canal+ Hits, SVT1 και SVT2, αλλά και ορισμένα της πλατφόρμας Digi (ΗΒΟ Hungary, HBO Czechia-Slovakia, HBO Romania) και τέλος, τα HD κανάλια της σκανδιναβικής πλατφόρμας.
 

Υπάρχουν ακόμη ορισμένες μεμονωμένες μεταδόσεις σε DD και σε πιο… περιθωριακούς δορυφόρους, τα περισσότερα όμως και τα πλέον αξιόλογα κανάλια είναι αυτά που σας αναφέραμε. Αν έχετε τη σχετική εγκατάσταση, αλλά και τη δυνατότητα να βλέπετε ορισμένα από αυτά, ειδικότερα μάλιστα τα κανάλια υψηλής ευκρίνειας, είναι σίγουρο πως και ο ήχος των υπόλοιπων καναλιών θα σας φαίνεται πολύ φτωχός!