Το Ψηφιακό Μέρισμα, η δημοπράτηση, η αξία του και τα δημόσια έσοδα

Featured | Παρά το γεγονός ότι στην Ελλάδα η μετάβαση στην αποκλειστικά ψηφιακή επίγεια τηλεοπτική μετάδοση δεν έχει ολοκληρωθεί, η προσοχή έχει στραφεί στο ζήτημα της αξιοποίησης του Ψηφιακού Μερίσματος. Να ξεκαθαρίσουμε ότι όταν ακούτε τη λέξη αξιοποίηση, πρέπει να καταλαβαίνετε τι έσοδα προσδοκά να έχει το κράτος, όταν θα πουλήσει αυτές τις συχνότητες.

Παρά το γεγονός ότι στην Ελλάδα η μετάβαση στην αποκλειστικά ψηφιακή επίγεια τηλεοπτική μετάδοση δεν έχει ολοκληρωθεί, η προσοχή έχει στραφεί στο ζήτημα της αξιοποίησης του Ψηφιακού Μερίσματος. Να ξεκαθαρίσουμε ότι όταν ακούτε τη λέξη αξιοποίηση, πρέπει να καταλαβαίνετε τι έσοδα προσδοκά να έχει το κράτος, όταν θα πουλήσει αυτές τις συχνότητες.

Θα επανέλθουμε αργότερα στο άρθρο σε αυτό το σημείο, αφού πρώτα εξηγήσουμε κάποιες βασικές συνισταμένες (και όχι συνιστώσες που είναι και στη μόδα) της οικονομικής αξιοποίησης των συχνοτήτων. Το Ψηφιακό Μέρισμα το αποτελούν οι συχνότητες στην μπάντα των UHF και συγκεκριμένα πρόκειται για 72 MHz συνολικά, από τα 790 έως τα 862. Ιστορικά η επίγεια τηλεοπτική μετάδοση κάλυπτε 392 MHz (από τα 470 έως τα 862) δηλαδή εντός αυτών των ζωνών συχνοτήτων η τηλεοπτική μετάδοση είχε το λεγόμενο καθεστώς πρωτεύουσας υπηρεσίας, που σημαίνει ότι αν και δεν απαγορευόταν η χρήση των συχνοτήτων για την παροχή κάποιας άλλης υπηρεσίας (π.χ. η χρήση ασύρματων μικροφώνων), η τελευταία απαγορευόταν να προκαλεί παρεμβολές στην τηλεοπτική μετάδοση. Το καθεστώς αυτό διήρκεσε για σχεδόν 50 χρόνια (από τη διεθνή Διάσκεψη της Στοκχόλμης το 1961) και στο μεγαλύτερο διάστημά της αφορούσε ουσιαστικά την αναλογική τηλεοπτική μετάδοση.

Όμως η ραγδαία ανάπτυξη, από τα τέλη της δεκαετίας του 1980 και μετά, των ασύρματων-κινητών ηλεκτρονικών επικοινωνιών (και σε αυτήν την περίπτωση αρχικά αναλογικές και πλέον αποκλειστικά ψηφιακές) άρχισε να προβληματίζει, δεδομένου ότι διαπιστώθηκε η ανάγκη να διατεθεί στις κινητές επικοινωνίες μεγαλύτερο τμήμα του φάσματος από το αρχικά προβλεπόμενο. Οι ανάγκες των δικτύων κινητής τηλεφωνίας να παρέχουν πλέον όχι μόνο φωνή, αλλά και δεδομένα και κυρίως βίντεο, καθώς και γενικά η ανάπτυξη του Mobile Internet κατέστησε σαφές ότι απαιτείτο να διατεθεί επιπλέον τμήμα του φάσματος, διαφορετικά τα δίκτυα θα είχαν κορεσθεί και δε θα μπορούσαν, λόγω έλλειψης ικανής χωρητικότητας, να υποστηρίξουν όλες αυτές τις εφαρμογές. Το Ψηφιακό Μέρισμα ήρθε λοιπόν σχεδόν ως «μάννα εξ ουρανού» για τις εταιρείες κινητής τηλεφωνίας, αλλά και για τους πολιτικούς, καθώς οι συγκεκριμένες συχνότητες στην μπάντα των UHF είχαν τα απαιτούμενα τεχνικά χαρακτηριστικά, δηλαδή επέτρεπαν την κάλυψη μεγάλων περιοχών με σχετικά μικρό αριθμό σταθμών βάσης (δηλ. κεραίες) και παράλληλα το σήμα είχε την ικανότητα να διαπερνά κτίρια και γενικά ογκώδεις κατασκευές. Από την σκοπιά των εταιρειών κινητής τηλεφωνίας η απόκτηση αυτών των συχνοτήτων συνεπαγόταν την κάλυψη μεγάλων αστικών κέντρων με μικρό αριθμό σταθμών βάσης, άρα με μικρότερο κεφαλαιουχικό και διαχειριστικό κόστος (capex & opex).

{gallery}10831{/gallery}

Διεθνείς έρευνες έχουν δείξει ότι με τη χρήση του Ψηφιακού Μερίσματος επιτυγχάνεται οικονομία κλίμακος της τάξης του 35% με 40% μόνο και μόνο από τον πολύ μικρότερο αριθμό κεραιών που απαιτείται για να καλυφθεί μια περιοχή. Οι λόγοι λοιπόν που αυτές οι συχνότητες είναι επιθυμητές για τις εταιρείες κινητής τηλεφωνίας είναι κυρίως οικονομικοί και από την πρώτη στιγμή που τέθηκε το ζήτημα της «απελευθέρωσης» αυτών των συχνοτήτων από την τηλεοπτική χρήση και τη διάθεσή τους για άλλες εφαρμογές, οι εταιρείες ξεκίνησαν μια πολύ επιτυχημένη εκστρατεία λόμπινγκ, κυρίως με στόχο τον επηρεασμό της Ευρωπαϊκής Επιτροπής, ώστε να δρομολογηθούν οι συνθήκες που θα τους επέτρεπαν να αποκτήσουν το φάσμα που τους ενδιέφερε. Παρά το γεγονός ότι οι τηλεοπτικοί σταθμοί προσπάθησαν και αυτοί με τη σειρά τους να πείσουν ότι το φάσμα ήταν και σε αυτούς απαραίτητο, για να συνεχίσουν να προσφέρουν τις υπηρεσίες τους και μάλιστα σημαντικά αναβαθμισμένες (περισσότερα κανάλια, υψηλή ευκρίνεια-HD, 3DTV, κ.ά.), εντούτοις η δική τους διαπραγματευτική θέση στα μάτια των πολιτικών είχε ένα σοβαρό μειονέκτημα, δεν προσέφερε χρήμα στα κρατικά ταμεία.

Στις περισσότερες ευρωπαϊκές χώρες οι συχνότητες των UHF είχαν δοθεί στους τηλεοπτικούς σταθμούς χωρίς την υποχρέωση καταβολής αντιτίμου, αλλά με την υποχρέωση μετάδοσης περιεχομένου που θα πληρούσε κάποια κριτήρια (αυτό που γενικά ονομάζεται παροχή δημόσιας υπηρεσίας και που, σημειώστε, σε αρκετές ευρωπαϊκές χώρες δεν αφορά μόνο τα δημόσια κανάλια, αλλά και τα ιδιωτικά). Αντίθετα, η απόδοση φάσματος σε εταιρείες κινητής τηλεφωνίας γινόταν μέσα από πλειοδοτικούς διαγωνισμούς ή αλλιώς μέσω δημοπράτησης. Ειδικότερα η διάθεση του φάσματος για τις κινητές επικοινωνίες τρίτης γενιάς (3g), οι οποίες είχαν διεξαχθεί στην Ευρώπη στις αρχές της δεκαετίας του 2000 είχε αποφέρει στην πλειοψηφία των περιπτώσεων σημαντικότατα έσοδα στα δημόσια ταμεία. Π.χ. στο Ηνωμένο Βασίλειο τα έσοδα έφτασαν τα 21 εκατομμύρια λίρες (25 εκατομμύρια ευρώ), ποσό σχεδόν εξωπραγματικό ακόμα και για τα δεδομένα εκείνης της εποχής.

Η διάθεση του φάσματος, το οποίο αποτελεί δημόσιο αγαθό και υπ’ αυτήν την έννοια δεν πωλείται αλλά διατίθεται (ενοικιάζεται) σε συγκεκριμένο ενδιαφερόμενο για συγκεκριμένη χρήση και για συγκεκριμένο χρονικό διάστημα, γίνεται με δύο μεθόδους, με τους λεγόμενους διαγωνισμούς ομορφιάς (beauty contests) και με πλειοδοτικό διαγωνισμό-δημοπράτηση (auctions). Στους διαγωνισμούς ομορφιάς εξετάζεται ένα σύνολο παραγόντων που αφορούν την ενδιαφερόμενη εταιρεία όπως: η διεθνής εμπειρία της και η κατοχή τεχνογνωσίας για την αξιοποίηση του φάσματος, η οικονομική της ευρωστία, το τεχνικό της δυναμικό, η ταχύτητα με την οποία θα προωθήσει νέα προϊόντα και υπηρεσίες στην αγορά, η προστιθέμενη αξία που θα έχουν οι υπηρεσίες που θα προσφέρει ειδικά για την ντόπια αγορά (εάν πρόκειται για ξένη εταιρεία) και οι νέες θέσεις εργασίας που θα δημιουργήσει. Όλοι αυτοί οι παράγοντες βαθμολογούνται ανάλογα με τις παραμέτρους που κάθε χώρα θεωρεί πιο σημαντικές (π.χ. για κάποιες χώρες η δημιουργία νέων θέσεων εργασίας είναι πιο σημαντικές, για κάποιες άλλες είναι οι επενδύσεις σε νέες τεχνολογίες, κλπ.) και τελικά η εταιρεία που συγκεντρώνει την υψηλότερη βαθμολογία αποκτά το δικαίωμα χρήσης των συχνοτήτων. Αυτή η μέθοδος ακολουθήθηκε από κάποιες χώρες (κυρίως εκτός Ευρώπης, αλλά και ευρωπαϊκές) για την απόδοση του 3g φάσματος.

Η άλλη μέθοδος είναι η δημοπράτηση (auction). Εδώ η διαδικασία που ακολουθείται εξαρτάται από το σχεδιασμό της δημοπρασίας, από το εάν για παράδειγμα είναι πολλαπλών γύρων ή αν είναι combinatorial clock auctions (δεν προχωρώ λόγω έλλειψης χώρου να τις εξηγήσω περαιτέρω), αλλά στην ουσία η απόκτηση του δικαιώματος χρήσης γίνεται από την εταιρεία που κατέβαλλε το υψηλότερο τίμημα. Πολλοί ειδικοί πιστεύουν ότι η δημοπράτηση είναι αποτελεσματικότερη διαδικασία, καθώς όχι μόνο προσφέρει μια πραγματική αποτίμηση της αξίας του φάσματος, αλλά και γιατί κερδίζει αυτός που θέλει το φάσμα περισσότερο και άρα είναι διατεθειμένος να καταβάλλει υψηλότερο ποσό, αλλά και να προβεί σύντομα στις απαιτούμενες επενδύσεις προκειμένου να αξιοποιήσει εμπορικά τις συχνότητες στο μικρότερο δυνατό χρόνο. Ένα άλλο χαρακτηριστικό των δημοπρατήσεων είναι ότι προσφέρουν αποτελέσματα που είναι εύκολο να συγκριθούν διεθνώς, όπως π.χ. το μέσο κόστος απόκτησης κάθε MHz, και χρησιμεύουν ως μέθοδος υπολογισμού των πιθανών εσόδων μιας δημοπρασίας για τα κρατικά ταμεία. Αρκετές φορές βέβαια οι υπολογισμοί αποδεικνύονται στην πράξη πολύ φιλόδοξοι, όπως θα δούμε στη συνέχεια μέσω παραδειγμάτων. Οι κυβερνήσεις στη συντριπτική τους πλειοψηφία επιλέγουν τις δημοπρατήσεις έναντι των beauty contests, διότι οι πρώτες φέρνουν «ζεστό χρήμα» στα ταμεία και κλείνουν «μαύρες τρύπες» στους προϋπολογισμούς. Ένας επιπλέον παράγοντας που ευνοεί τις δημοπρατήσεις είναι τα πολύ υψηλά έσοδα που είχαν συγκεντρωθεί πριν μια δεκαετία, όταν δόθηκαν οι άδειες τρίτης γενιάς (3g).

Η πιο συνηθισμένη πρακτική, αυτή τουλάχιστον που ακολουθήθηκε κυρίως στην Ευρώπη, είναι η δημοπράτηση διαφορετικών ζωνών συχνοτήτων. Οι επιμέρους προσφορές (για συγκεκριμένη ζώνη) εντάχθηκαν εντός του πλαισίου μιας συνολικής δημοπράτησης, που θέλει την ταυτόχρονη απόδοση συχνοτήτων στα 800 MHz (Ψηφιακό Μέρισμα), 1800 MHz (όπου ήδη από τη δεκαετία του 1990 αναπτύσσονται δίκτυα κινητής τηλεφωνίας 2^ης γενιάς) και στη ζώνη των 2600 MHz. Σε κάποιες περιπτώσεις οι ενδιαφερόμενες χώρες πρόσθεσαν και άλλες ζώνες (π.χ. των 3600 Mhz), αλλά σε γενικές γραμμές οι περισσότερες δημοπρατήσεις στην Ευρώπη περιείχαν αυτές τις τρεις ζώνες. Και οι τρεις αυτές ζώνες προορίζονταν για την ανάπτυξη δικτύων ευρυζωνικού Internet, κυρίως με χρήση της νέας τεχνολογικής πλατφόρμας του LTE (Long Term Evolution), που προσφέρει μεγαλύτερες ταχύτητες μεταφοράς δεδομένων, μεγαλύτερη χωρητικότητα δικτύων και αποτελεσματικότερη χρήση του φάσματος, ενώ θεωρείται πρόδρομος των ασύρματων επικοινωνιών τέταρτης γενιάς.

Στην Ευρώπη δημοπρατήσεις έχουν διεξαχθεί σε 17 χώρες έως τα τέλη του πρώτου τριμήνου του 2013, ενώ και στις υπόλοιπες χώρες (κυρίως της Ανατολικής Ευρώπης) προβλέπεται να έχουν ολοκληρωθεί αυτές οι διαδικασίες έως το αργότερο τις αρχές του 2015 (κυρίως αυτό αφορά τη Ρωσία και γενικά χώρες της πρώην Σοβιετικής Ένωσης). Ασφαλώς το επιτυχές αποτέλεσμα μιας δημοπρασίας εξαρτάται από αρκετούς παράγοντες όπως για παράδειγμα το επίπεδο του ανταγωνισμού (που ανεβάζει τις τιμές), η οικονομική κατάσταση (που… κατεβάζει πλέον τις τιμές), το εν γένει ρυθμιστικό και φορολογικό πλαίσιο σε μια χώρα, τα κόστη ανάπτυξης του δικτύου (capex), το εάν σύντομα προβλέπεται να διατεθεί επιπλέον ποσότητα φάσματος προς χρήση (και επομένως οι εταιρείες θα κινηθούν επιφυλακτικά κρατώντας σχετικά χαμηλά τις τιμές), κ.ά. Κάθε χώρα αντιμετωπίζει από (ελάχιστα έως πολύ) διαφορετικές καταστάσεις και κατά συνέπεια και τα αποτελέσματα της δημοπράτησης μπορεί να διαφέρουν ουσιαστικά.

Με ποιο τρόπο -ή πιο σωστά- με ποια μέθοδο εξετάζεται και συγκρίνεται το αποτέλεσμα της δημοπράτησης φάσματος μεταξύ δύο χωρών; Υπάρχει μια αριθμητική παράμετρος η οποία καλείται ευρώ ανά MHz και ανά πληθυσμό (€/MHz/population), δηλαδή διαιρούμε το σύνολο των χρημάτων που απέδωσε η δημοπρασία (σε ευρώ) δια του συνολικού αριθμού των MHz που δημοπρατήθηκαν (στην περίπτωση του Ψηφιακού Μερίσματος από τα συνολικά 72 MHz δημοπρατούνται τα 60, διότι τα υπόλοιπα είναι duplex gap, που διαχωρίζει το downlink από το uplink) και κατόπιν διαιρούμε εκ νέου τον αριθμό που προέκυψε από την προηγούμενη διαίρεση με το συνολικό πληθυσμό κάθε χώρας. Έτσι έχουμε έναν δείκτη που μας εξυπηρετεί, όταν συγκρίνουμε αποτελέσματα δημοπράτησης φάσματος.

Π.χ. στη Γερμανία η δημοπρασία έλαβε χώρα τον Απρίλιο & Μάιο του 2010 (ήταν η πρώτη μεγάλη στην Ευρώπη) και απέδωσε 3,6 δισεκατομμύρια ευρώ. Επομένως διαιρώντας αυτό το ποσό με τα 60 MHz του Ψηφιακού Μερίσματος και μετά με τα 81 εκατομμύρια πληθυσμού της χώρας έχουμε τον εξής δείκτη: 0,74 €/ MHz/ κάθε Γερμανό κάτοικο. Με τη μέθοδο αυτή προχωρώντας και σε κάποιες άλλες μεγάλες ευρωπαϊκές χώρες έχουμε τα εξής αποτελέσματα: στη Γαλλία ο δείκτης είναι 0,69€/ MHz/ κάτοικο, στην Ιταλία 0,81€/ MHz/ κάτοικο, στην Ισπανία 0,46€/ MHz/ κάτοικο και στο Ην. Βασίλειο 0,51€/ MHz/ κάτοικο. Προσθέτοντας και μερικές χώρες που είναι πιο κοντινές με την Ελλάδα, τουλάχιστον πληθυσμιακά, βλέπουμε ότι στη Σουηδία ο δείκτης ήταν 0,41€/ MHz/ κάτοικο, στη Δανία 0,27€/ MHz/ κάτοικο και στην Πορτογαλία 0,42€/ MHz/ κάτοικο.

Υπάρχει άραγε κάποιος κανόνας που βγαίνει από αυτούς τους δείκτες; Αν θα πρέπει να καταλήξουμε σε ένα γενικό συμπέρασμα είναι ότι κατ’ αρχήν η διαδικασία της δημοπράτησης πρέπει να είναι σχεδιασμένη με κάθε λεπτομέρεια και με τρόπο που να ευνοεί το «υψηλό ποντάρισμα» και το τελευταίο συνδυάζεται με ανταγωνιστική αγορά, με πολλούς ενδιαφερόμενους και με τη γενική οικονομική κατάσταση θετική. Βέβαια, η Ιταλία που συγκέντρωσε καλύτερο δείκτη από τη Γερμανία, δε βρίσκεται σε καλή οικονομική κατάσταση (βέβαια η δημοπρασία εκεί έγινε το 2011, εάν είχε γίνει το 2012 πολλοί ειδικοί θεωρούν ότι τα έσοδα θα ήταν χαμηλότερα), αλλά αφενός υπήρχε ανταγωνισμός και από εταιρείες εκτός κινητής τηλεφωνίας και αφετέρου οι Ιταλοί έχουν από τις μεγαλύτερες κατά κεφαλήν δαπάνες κινητής τηλεφωνίας στην Ευρώπη. Είναι όμως πολύ χρήσιμο να εξετάσουμε λίγο περισσότερο την περίπτωση του Ηνωμένου Βασιλείου. Εκεί το ποσό που συγκεντρώθηκε (συνολικά 2,7 δις ευρώ ή 2,35 δις λίρες) ήταν κατά περίπου 1,35 με 1,4 δις ευρώ λιγότερο από αυτό που είχε εκτιμήσει η βρετανική κυβέρνηση ότι θα συγκεντρωνόταν. Μάλιστα ο Υπουργός οικονομικών είχε εγγράψει στο προσχέδιο του προϋπολογισμού το ποσό των 3,9 δις ευρώ, που ανέμενε ότι θα απέφερε η δημοπρασία. Οι υπολογισμοί του, καθώς και οι αντίστοιχοι που είχε κάνει η ρυθμιστική αρχή της χώρας η OFCOM (που ήταν υπεύθυνη για τη διεξαγωγή της δημοπρασίας) βασίστηκαν στα έσοδα που είχαν πετύχει κυρίως η Γερμανία, η Γαλλία και η Ιταλία. Η αντιπολίτευση ζήτησε και πέτυχε, ο ανεξάρτητος από την κυβέρνηση οργανισμός ΝΑΟ να εξετάσει το ζήτημα και το πόρισμα των ερευνών του να κατατεθεί στο Κοινοβούλιο, ώστε να αναγκαστεί η κυβέρνηση να δώσει εξηγήσεις. Ποιοι ήταν οι λόγοι που οδήγησαν σε χαμηλότερο από το προσδοκώμενο αποτέλεσμα στο Ην. Βασίλειο και υπάρχουν συμπεράσματα που αφορούν και άλλες χώρες που δεν έχουν ακόμη διεξάγει τις δικές τους δημοπρασίες, όπως η Ελλάδα;

Σε ειδικές αναλύσεις σχετικά με τους λόγους του χαμηλού τιμήματος ο πρώτος παράγοντας που αναφέρεται είναι ο σχεδιασμός της δημοπρασίας, δηλαδή το γεγονός ότι ο τελικός πλειοδότης για κάθε συγκεκριμένο τμήμα του φάσματος που έβγαινε προς δημοπράτηση (συνήθως στη ζώνη των 800 MHz διατίθενται 2×5 MHz σε κάθε πλειοδοτούσα εταιρεία, προκειμένου στο τέλος τουλάχιστον τέσσερις εταιρείες να έχουν στην κατοχή τους αυτήν τη φασματική περιοχή) δεν απαιτείτο να πληρώσει ένα ποσό που θα ήταν ίσο με τη δική του τελική προσφορά, αλλά απλά ποσό που θα ήταν ελάχιστα υψηλότερο από τη δεύτερη καλύτερη προσφορά (έτσι εάν π.χ. μια εταιρεία είχε καταθέσει μια προσφορά πολύ υψηλότερη από μια δεύτερη εταιρεία, κατέληγε να πληρώσει σημαντικά μικρότερο ποσό). Ένας άλλος παράγοντας που επηρέασε το ύψος των προσφορών, ήταν ότι στο Ην. Βασίλειο τα κέρδη μετά φόρων των εταιρειών κινητής τηλεφωνίας είναι από τα χαμηλότερα στην Ευρώπη (πάντως σίγουρα όχι χαμηλότερα από των ελληνικών εταιρειών). Η φορολογία λοιπόν (πιο σωστά το φορολογικό καθεστώς και η σταθερότητα αυτού), επηρεάζει τις τελικές προσφορές των εταιρειών. Η φορολογική επιβάρυνση των εταιρειών από τη μια ψαλιδίζει τα κέρδη τους και από την άλλη μετακυλίεται (τουλάχιστον ένα τμήμα της) στους συνδρομητές τους, με αποτέλεσμα οι τελευταίοι να μειώνουν την κατανάλωση δηλαδή τη χρήση των πιο κοστοβόρων υπηρεσιών, όπως είναι η πλοήγηση στο Internet. Επίσης, σε περιόδους οικονομικής κρίσης το διαθέσιμο εισόδημα των πολιτών είναι πιο περιορισμένο, κάτι το οποίο λαμβάνουν υπόψη τους οι εταιρείες κινητής τηλεφωνίας και αποφεύγουν να επιβαρύνουν περαιτέρω τους πελάτες τους. Αυτό βέβαια σημαίνει και μειωμένη διάθεση από τις εταιρείες να δαπανήσουν υψηλά ποσά για την απόκτηση φάσματος, καθώς γνωρίζουν ότι ο πιθανός χρόνος απόσβεσης θα είναι μακρύς.

Υπάρχει, στην περίπτωση του Ην. Βασιλείου, αλλά και κάθε χώρας που θα διεξάγει από εδώ και στο εξής δημοπρασία φάσματος, και ένας ακόμη παράγοντας που επηρεάζει αρνητικά το ύψος των προσφορών για το Ψηφιακό Μέρισμα και αυτός είναι η προσμονή για διάθεση ακόμα περισσότερου φάσματος σε πολύ δελεαστική ζώνη συχνοτήτων (στη ζώνη των 700 MHz και συγκεκριμένα από το 694 έως τα 806 MHz) ως αποτέλεσμα των πρόσφατων αποφάσεων της διεθνούς Διάσκεψης της I.T.U. στη Γενεύη. Έχουμε αναφερθεί σε προηγούμενα άρθρα στο περιοδικό σχετικά με τις προτάσεις της Διάσκεψης για “απελευθέρωση” επιπλέον φάσματος στη ζώνη των 700 MHz, το οποίο θα διατεθεί προς χρήση και για ασύρματες ευρυζωνικές επικοινωνίες, ενώ (θεωρητικά πάντα, καθώς στην πράξη αυτό είναι πολύ δύσκολο) θα μπορεί να συνεχίσει να χρησιμοποιείται και για τηλεοπτική μετάδοση. Πρόκειται για το λεγόμενο Ψηφιακό Μέρισμα 2.0, για το οποίο τελικές αποφάσεις θα ληφθούν το 2015, όμως ήδη από τώρα σε κάποιες χώρες (όπως π.χ. στη Φινλανδία-ίσως και λόγω Nokia) συζητούν την οριστική αποχώρηση των επίγειων τηλεοπτικών μεταδόσεων από τη ζώνη των UHF (πρόκειται για τεράστιο θέμα, στο οποίο θα αναφερθούμε σε κάποιο επόμενο άρθρο). Έστω λοιπόν και εάν δεν έχουν ληφθεί οριστικές αποφάσεις, και μόνο η προοπτική να είναι σε λίγα χρόνια διαθέσιμο ένα τόσο μεγάλο, αλλά και προνομιακό (από την άποψη των τεχνικών χαρακτηριστικών του) τμήμα του φάσματος, συγκρατεί τις εταιρείες από το να υποβάλλουν πολύ υψηλό τίμημα για το Ψηφιακό Μέρισμα 1.0. Γιατί να πληρώσουν ακριβά τώρα κάτι που θα μπορούν να αγοράσουν ενδεχομένως φτηνότερα αύριο και μάλιστα σε πολύ μεγαλύτερη ποσότητα;

Εξετάζοντας υπό αυτό το πλαίσιο την ελληνική πραγματικότητα οφείλει κανείς να υποστηρίξει ότι ο κυβερνητικός στόχος που προβλέπει έσοδα 300 εκατομμυρίων ευρώ από τη διάθεση του Ψηφιακού Μερίσματος είναι τουλάχιστον φιλόδοξος. Οι περισσότεροι παράγοντες είναι μάλλον αρνητικοί. Δεν εξετάζω μόνο τη δεδηλωμένη και ποικιλοτρόπως εκφραζόμενη δυσαρέσκεια των εταιρειών κινητής τηλεφωνίας και την απροθυμία τους να υποβάλλουν προσφορές (εγκαλώντας μάλιστα την κυβέρνηση, η οποία πρόσφατα-Δεκέμβριος του 2011-έβαλε στα ταμεία της 360 εκατομμύρια ευρώ από την ανανέωση των αδειών στα 900 MHz), αλλά και το γεγονός ότι στην ουσία ο ανταγωνισμός πνέει τα λοίσθια με τις δύο από τις τρεις εταιρείες τη μια φορά να εξετάζουν πιθανή συγχώνευση μεταξύ τους και την άλλη φορά να καταλήγουν σε συμφωνίες κοινής χρήσης των δικτύων τους. Όσο για το φορολογικό πλαίσιο αυτό είναι τελείως απαγορευτικό για business στην Ελλάδα, για να το γράψω απλά, ενώ η οικονομική κατάσταση δύσκολα θα βελτιωθεί δραματικά. Επίσης, ήδη στις περισσότερες χώρες του κόσμου για την παροχή υπηρεσιών mobile Internet μέσω δικτύων LTE χρησιμοποιούνται πολύ λιγότερο οι συχνότητες του Ψηφιακού Μερίσματος και πολύ περισσότερο οι αντίστοιχες στις ζώνες των 1800 MHz (το 44% των εμπορικών δικτύων LTE, διεθνώς χρησιμοποιεί αυτή τη ζώνη) και των 2600 MHz. Το κόστος απόκτησης των συχνοτήτων στα 1800 & 2600 MHz είναι σημαντικά χαμηλότερο από το αντίστοιχο στα 800 MHz (κυμαίνεται από το ένα πέμπτο ως το ένα δέκατο του κόστους απόκτησης του Ψηφιακού Μερίσματος στα 800 MHz) γεγονός που επιτρέπει, τουλάχιστον στο αρχικό στάδιο διείσδυσης αυτής της τεχνολογίας, στις εταιρείες να προσφέρουν υπηρεσίες LTE με πολύ χαμηλότερα capex.

Τέλος, η τιμή που έχει ευρύτατα δημοσιευθεί στην περίπτωση της Ελλάδας, και έχει θεωρηθεί ως απολύτως εντός των οικονομικών δυνατοτήτων των εταιρειών κινητής τηλεφωνίας είναι τα 300 εκατομμύρια ευρώ. Μάλιστα έχει εγγραφεί ως έσοδο στο ΤΑΙΠΕΔ και έχει αναφερθεί σε αρκετές παρουσιάσεις της ΕΕΤΤ. Ένα τέτοιο έσοδο σημαίνει δείκτης 0,45€/ MHz/ κάτοικο δηλαδή ίσο με την Ισπανία, μεγαλύτερο της Πορτογαλίας και πολύ κοντά με τον αντίστοιχο του Ην. Βασιλείου. Είναι δυνατόν στην Ελλάδα με τα γνωστά ζητήματα να συγκεντρωθεί αυτό το ποσό, και μάλιστα εντός του 2014, όταν ακόμα και οι πιο αισιόδοξοι δεν θεωρούν ότι η χώρα θα έχει ξεφύγει από τον κίνδυνο χρεοκοπίας, όταν οι εταιρίες κινητής τηλεφωνίας εγκαλούν εδώ και δύο χρόνια την κυβέρνηση για τις φορολογικές επιβαρύνσεις (οι οποίες τελικά επιβαρύνουν τον καταναλωτή, όπως βέβαια και το κόστος απόκτησης του φάσματος ως έναν βαθμό) και δηλώνουν ότι δεν επιθυμούν να υποβάλλουν προσφορές; Όταν σε λίγα χρόνια ένα μεγαλύτερο και δελεαστικότερο τμήμα του φάσματος θα καταστεί διαθέσιμο; Βεβαίως το Ψηφιακό Μέρισμα θα διατεθεί, όπως συνέβη σε όλο τον κόσμο. Έτσι και εδώ τελικά οι εταιρείες θα βάλουν το χέρι στην τσέπη. Όμως αυτό που θα βγει από την τσέπη τους πιθανότατα θα είναι αρκετά χαμηλότερο (ίσως περισσότερο και από 30%, δηλαδή κάπου στα 30-33€/ MHz/ κάτοικο) από τις προσδοκίες της κυβέρνησης.