Πολλές φορές έχοντας στοχεύσει το κεραιοσύστημά μας σε κάποιον δορυφόρο ανακαλύπτουμε ότι δε λαμβάνουμε το σύνολο των συχνοτήτων που εκπέμπει, αλλά ένα μέρος αυτών. Οι λόγοι που προκαλούν την απώλεια λήψης ορισμένων συχνοτήτων καθώς και οι τρόποι αντιμετώπισης του φαινόμενου, θα αναλυθούν εκτενώς στο παρόν άρθρο.

Συνήθως όταν θέλουμε να λάβουμε το πλήθος των τηλεοπτικών καναλιών ενός δορυφόρου, είτε πρόκειται για κάποιον από τους πλέον εμπορικούς, είτε για κάποιον άγνωστο προς το ευρύ κοινό, συλλέγουμε σε προγενέστερο χρόνο κάποιες πληροφορίες σχετικά με την ισχύ κάλυψης της γεωγραφικής μας θέσης, καθώς και για το μέγεθος κατόπτρου που πρέπει να διαθέτει το κεραιοσύστημα μας, έτσι ώστε να έχουμε εφικτή λήψη σε όλες τις συχνότητες που εκπέμπει. Κάποιες φορές ανακαλύπτουμε ότι δε λαμβάνουμε το πλήθος συχνοτήτων που αναγράφονται στους σχετικούς πίνακες, ακόμα κι αν η διάμετρος κατόπτρου υπερκαλύπτει τις ανάγκες μας.

Σε αυτήν την περίπτωση υπάρχουν συγκεκριμένες αιτίες που μπορούν να οδηγήσουν στο ίδιο αποτέλεσμα και θα προσπαθήσουμε να τις αναλύσουμε διεξοδικότερα.

Μελέτη Ιχνοδιαγραμμάτων (footprints)

Εάν δεν πρόκειται για κάποιον εμπορικό δορυφόρο, που οι δυνατότητες λήψης είναι συγκεκριμένες με κεραιοσυστήματα μικρών διαμέτρων, καλό είναι πρώτα να συμβουλευτείτε τα ιχνοδιαγράμματα κάλυψης του δορυφόρου, που αφορούν τη γεωγραφική σας θέση. Αρκετές φορές η κάλυψη γίνεται μέσω διαφορετικών πομπών στον ίδιο δορυφόρο, που δημιουργούν διαφορετικά spotbeams με διαφορετική ισχύ. Αυτό έχει σαν αποτέλεσμα οι συχνότητες που ανήκουν σε ένα spotbeam να παρουσιάζουν εφικτή λήψη, ενώ κάποιες άλλες (σε διαφορετική δέσμη) να παρουσιάζουν οριακή ή ανέφικτη λήψη χρησιμοποιώντας την ίδια διάμετρο κατόπτρου. Το ίδιο αποτέλεσμα μπορεί να δημιουργήσει η ύπαρξη διαφορετικών δορυφόρων στην ίδια τροχιακή θέση (με το ίδιο γενικό όνομα π.χ. Astra), με διαφορετική ισχύ εκπομπής για τις συχνότητες που εκπέμπουν. Σε αμφότερες των περιπτώσεων σαν λύση παρουσιάζεται η χρήση κατόπτρου μεγαλύτερης διαμέτρου, κάτι που όμως δεν είναι πάντα εφικτό.

Στόχευση

Η διάμετρος του κεραιοσυστήματός μας είναι επαρκής, η εγκατάστασή μας έχει πραγματοποιηθεί, αλλά ανακαλύπτουμε ότι δε λαμβάνουμε το πλήθος των συχνοτήτων που περιλαμβάνει ο δορυφόρος, αλλά ένα μέρος τους. Ακόμα κι αν λαμβάνουμε το μεγαλύτερο μέρος, το πρώτο βήμα που ακολουθούμε είναι ο έλεγχος της στόχευσης. Ακόμα και αν όλες οι συχνότητες (transponders) εκπέμπονται από το ίδιο spotbeam, λαμβάνονται με μικρές διαφορές στην ισχύ και την ποιότητα σήματος (μιας και παρουσιάζουν διαφορετική συμπεριφορά στη διάδοσή τους). Έτσι, εάν υπάρξει έστω και μία μικρή απόκλιση στη στόχευση, θα έχει πρωτίστως ως αντίκρισμα την απώλεια κάποιων ασθενέστερων συχνοτήτων και μετέπειτα την ολοκληρωτική απώλεια όλου του φάσματος του δορυφόρου. Τo φαινόμενο αυτό γίνεται ακόμα πιο έντονο σε περιπτώσεις κινητών κατόπτρων, όπου η κίνηση του κατόπτρου δεν εφάπτεται νοητά πάνω στο γεωστατικό τόξο των δορυφόρων. Σε εγκαταστάσεις σταθερών κατόπτρων, εκτός από τη σωστή στόχευση του κατόπτρου, θα πρέπει να μεριμνήσουμε και για την ορθή ρύθμιση της γωνίας στρέψης του LΝΒ στον άξονά του (Skew). Φυσικά -όπως καταλαβαίνετε- η χρήση πεδιομέτρου από κάποιον τεχνικό ελαχιστοποιεί έως και μηδενίζει την πιθανότητα κακής στόχευσης.

LNB

Το είδος και ο τύπος του LNB που θα χρησιμοποιήσουμε παίζει μεγάλο ρόλο όσον αφορά τη λήψη κάποιων συχνοτήτων που θεωρούνται οριακές για τη διάμετρο του κεραιοσυστήματος που θα χρησιμοποιήσουμε. Πέρα από τον βαθμό θορύβου που τόσο εμπορικά διαφημίζεται και ελάχιστα συμβαδίζει με την πραγματική ικανότητα ενός LNB, υπάρχει ένα πλήθος άλλων ηλεκτρικών και γεωμετρικών χαρακτηριστικών, που προσδιορίζει την αξία του. Ανάλογα λοιπόν με τα χαρακτηριστικά του, ένα LNB μπορεί να αξιοποιήσει στο μέγιστο την απόδοση ενός κατόπτρου ή αντίστοιχα να την υποβιβάσει. Αυτό λοιπόν που παίζει ρόλο είναι ο συνδυασμός κατόπτρου και LNB, δηλαδή το κατά πόσο ταιριάζει το LNB στο κάτοπτρο που θα χρησιμοποιηθεί. Κακός συνδυασμός LNB - κατόπτρου έχει σαν αποτέλεσμα την απώλεια λήψης οριακών συχνοτήτων. Το φαινόμενο αυτό είναι πιο έντονο σε παράκεντρες λήψεις, δηλαδή σε στόχευση δορυφόρου με LNB που τοποθετείται πέραν του κεντρικού. Σε αυτές τις περιπτώσεις τα γεωμετρικά χαρακτηριστικά έχουν ιδιαίτερη βαρύτητα, ειδικότερα σε πολύ κοντινές τροχιακές θέσεις, όπου τίθεται θέμα φυσικού χώρου συνεγκατάστασης. Πέραν αυτών, το ίδιο το LNB μπορεί να παρουσιάζει βύθιση σε κάποιες συχνότητες ή ακόμα να έχει χαμηλή απομόνωση στο φαινόμενο cross pole (μεγάλη διαφορά στάθμης σε transponder ιδίας συχνότητας - διαφορετικής πόλωσης, με αποτέλεσμα η χαμηλότερης στάθμης συχνότητα να υπερκαλύπτεται έως και να εξαφανίζεται). Για όλα τα ανωτέρω επιβάλλεται η αντικατάσταση του LNB.

Διανομή

Αναφερόμενοι πάντα σε κάποιες οριακές λήψεις συχνοτήτων που απουσιάζουν από το σύνολο των συχνοτήτων που λαμβάνουμε από το δορυφόρο, θα πρέπει να αναφερθούμε και στο θέμα της διάταξης διανομής. Ακόμα και αν το κεραιοσύστημά μας είναι άρτια εγκατεστημένο, θα πρέπει να συνυπολογίσουμε τις απώλειες διανομής από πιθανά εξαρτήματα που παρεμβάλλονται στο σήμα κατά την όδευση προς τον δέκτη μας. Κεντρική εγκατάσταση με πολυδιακόπτη, διακόπτες TV/Sat, σηματοδότες (πρίζες), spliters ή διακόπτες προτεραιότητας είναι παράγοντες που επηρεάζουν τη λήψη οριακών συχνοτήτων πάντα σε σύγκριση με την απευθείας σύνδεση του κεραιοσυστήματος με το δορυφορικό μας δέκτη. Έτσι καθαρά πρακτικά μια οριακή συχνότητα, που μπορεί να λαμβάνεται με ένα απλό single LNB, δεν είναι απαραίτητο ότι θα την λαμβάνουμε και σε μία κεντρική εγκατάσταση με πολυδιακόπτη (multiswitch). Βέβαια σε κάθε περίπτωση, σημαντικό ρόλο παίζει η ποιότητα των υλικών που θα χρησιμοποιήσουμε. Ακόμα κι ένας απλός διακόπτης TV/Sat κακής ποιότητας μπορεί να προκαλέσει πολλά και σοβαρά προβλήματα. Η χρήση αρίστης ποιότητας υλικών ελαχιστοποιεί τις πιθανότητες πρόκλησης φαινομένων απώλειας συχνοτήτων.

Τύπος καλωδίου διανομής

Ο τύπος του καλωδίου διανομής που χρησιμοποιούμε σε μία εγκατάσταση είναι ένας πολύ σημαντικός παράγοντας, που μπορεί να δημιουργήσει απώλεια κάποιων συχνοτήτων, άσχετα από το αν είναι οριακές ή όχι. Αναφερόμαστε κυρίως σε υψηλότερες συχνότητες μέσα στο δορυφορικό φάσμα, όπου η χρήση καλωδίου κακής ποιότητας σε συνδυασμό με το μήκος του μπορεί να δημιουργήσει πολλά και σοβαρά προβλήματα στην διανομή αυτών. Σε ιδιάζουσες περιπτώσεις και πάντα σε σχέση με το μήκος τους, ορισμένα κακής ποιότητας καλώδια μπορεί να λειτουργήσουν ως κυματοπαγίδες για συγκεκριμένες συχνότητες, μιας και τα χαρακτηριστικά τους μεταβάλλονται σε τραγικό βαθμό ανάλογα με αυτές. Η λύση δίνεται με την αντικατάστασή τους και τη χρήση επώνυμων πιστοποιημένων καλωδίων, με χαρακτηριστικά κατάλληλα για δορυφορική λήψη.

Εγκατάσταση καλωδίου διανομής

Όσο κι αν θα σας φανεί απίθανο, μια κακή τοποθέτηση ενός καλωδίου διανομής μπορεί να προκαλέσει πολλά και απίθανης σύλληψης προβλήματα. Αναφέρομαι σε περιπτώσεις που κατά την στερέωση ενός καλωδίου υπερβούμε κατά πολύ τις μέγιστες τιμές μηχανικών αντοχών, δηλαδή εφελκυσμού (τέντωμα) ή γωνίας κάμψης (στράβωμα κατά τη όδευση). Το ίδιο αποτέλεσμα μπορεί να παρατηρηθεί, αν χτυπήσουμε ή πατήσουμε στιγμιαία το καλώδιο με δύναμη, που μπορεί να πολλαπλασιαστεί με την πρόσκρουση κάποιου αντικειμένου. Το πρόβλημα δεν είναι εμφανές στο ορατό μάτι αλλά υφίσταται, με αποτέλεσμα τις διακοπές ή την ολοκληρωτική αδυναμία λήψης κάποιων συχνοτήτων. Μοναδική λύση η εγκατάσταση με ορθό τρόπο στερέωσης.

Παρεμβολές

Οι ηλεκτρομαγνητικές παρεμβολές είναι ένας ακόμα λόγος, που μπορεί να προκαλέσει απώλεια κάποιων συχνοτήτων σε λήψεις όπου δεν υπάρχει θέμα μεγέθους κεραιοσυστήματος. Οι παρεμβολές μπορεί να προκληθούν είτε από κάποια εξωτερική πηγή (π.χ. κεραία κινητής τηλεφωνίας, μικροκυματική ζεύξη) επιδρώντας απευθείας στο κεραιοσύστημα ή στο τυχόν χαμηλής θωράκισης καλώδιο που έχουμε, είτε από εσωτερική πηγή μέσα στο χώρο του δέκτη (ασύρματο τηλέφωνο, φούρνος μικροκυμάτων, κλπ). Η λύση δεν είναι πάντα εύκολη, είναι χρονοβόρα και ίσως κάποιες φορές ανέφικτη (ειδικά όταν μιλάμε για εξωτερικές παρεμβολές). Συνήθως προσπαθούμε να θωρακίσουμε το LNB χρησιμοποιώντας μολύβι ή κάποια μεταλλική λεπτή επιφάνεια που θα βρεθεί ανάμεσα στο LNB και στην πηγή της παρεμβολής. Σε άλλη περίπτωση αλλάζουμε εντελώς την οριζόντια θέση του κεραιοσυστήματος ή ακόμα και το ύψος, εάν αυτό απαιτούν οι συνθήκες, με επιλογή θέσης σε διαφορετικό επίπεδο προς αποφυγήν παρεμβολών. Τέλος, επιλέγουμε καλώδιο υψηλής θωράκισης κατά των ηλεκτρομαγνητικών παρεμβολών, ακόμα κι αν αυτό που προϋπάρχει είναι επώνυμο, αλλά δεν έχει τους ίδιους δείκτες θωράκισης.

Ευαισθησία tuner δορυφορικού δέκτη

Αν και το φαινόμενο αυτό ήταν πιο έντονο παλαιότερα, υπάρχει περίπτωση, ο δορυφορικός δέκτης που χρησιμοποιείτε να μην έχει τόσο ευαίσθητο tuner σε σχέση με κάποιον άλλον που μπορεί να διεγείρεται με χαμηλότερα ποσοστά στάθμης και ποιότητας σήματος. Το αποτέλεσμα είναι πάλι το ίδιο, δηλαδή απώλεια οριακών συχνοτήτων. Η λύση πρακτικά είναι εύκολη (απλά πρέπει να συνεκτιμηθεί το κόστος σε σχέση με την προσφορά), δηλαδή αντικατάσταση του δορυφορικού δέκτη.

Λογισμικό δορυφορικού δέκτη

Είναι σπάνιο φαινόμενο, αλλά κάποιες εκδόσεις λογισμικού ευθύνονταν για τη μη λήψη κάποιας συχνότητας (ακόμα κι αν προσπαθούσαμε να συντονίσουμε τον δέκτη χειροκίνητα). Δεν είναι η πιο διαδεδομένη αιτία, αλλά αναφέρεται διότι έχει παρατηρηθεί στο παρελθόν. Η λύση δίνεται με την αναβάθμιση λογισμικού.

Παλαιότητα εγκατάστασης (και υλικά λήψης)

Πρόκειται για την βασικότερη αιτία απώλειας συχνοτήτων σε παλαιότερες εγκαταστάσεις, που όμως δεν παρατηρείται απόκλιση της στόχευσης. Ο λόγος είναι ότι ορισμένα υλικά λήψης και διανομής (LNB, καλώδιο) λόγω μακρόχρονης έκθεσης στα καιρικά φαινόμενα χάνουν ένα μέρος της ακρίβειας των ηλεκτρικών τους χαρακτηριστικών, με αποτέλεσμα τη μειωμένη απόδοσή τους και κατ’ επέκταση την απώλεια ασθενέστερων συχνοτήτων. Η αντικατάστασή τους αποτελεί μονόδρομο για την επιστροφή του συστήματος λήψης και διανομής στα προγενέστερα επίπεδα απόδοσης.

Παλαιότητα εγκατάστασης (και περιβάλλον)

Όσο κι αν σας φανεί παράξενο, εάν το κεραιοσύστημά σας είναι εγκατεστημένο σε χώρο με πλούσια εξωτερική βλάστηση και αρχίσατε να παρατηρείτε την απώλεια κάποιων δορυφορικών transponder, τότε ελέγξτε το χώρο που περιβάλλει το κεραιοσύσυστημά σας (με την προϋπόθεση πως η στόχευση παραμένει ακριβής). Παρατηρήστε εάν κάποιο δέντρο έχει καλύψει με το φύλλωμα ή τα κλαδιά του το πεδίο ορατότητας του κατόπτρου προς τον δορυφόρο ή αν κάποιο φυτό έχει αναρριχηθεί πάνω σε αυτό από την πλευρά της ανακλαστικής του επιφάνειας. Το πιο πιθανό είναι πως για όλα τα ανωτέρω θα χρειαστεί το κλάδεμα, όπου αυτό είναι αναγκαίο (για την επαναφορά της ορατότητας του κατόπτρου). Εάν αυτό δεν είναι εφικτό, τότε η αλλαγή θέσης του κατόπτρου είναι επιβεβλημένη.