Αφιερώματα του Αρχείου της ΕΡΤ, 10 – 16 Μαρτίου 2025

Ειδικά αφιερώματα για την Δόμνα Σαμίου, τον Γιώργο Ζαμπέτα, τον Σταύρο Κουγιουμτζή, καθώς και εκπομπές για την ιστορία της εβραϊκής κοινότητας στη Θεσσαλονίκη, τη Διεθνή Ημέρα Μαθηματικών, τη ζωή του ποδοσφαιριστή Μίμη Παπαϊωάννου αλλά και απόσπασμα από την παράσταση «Ο άνθρωπος, το κτήνος και η αρετή» του Λουίτζι Πιραντέλλο που παρουσιάστηκε από τον θίασο Γιάννη Φέρτη, περιλαμβάνονται την τρέχουσα εβδομάδα (10 έως 16 Μαρτίου 2025) στα «διαμάντια» του Αρχείου της ΕΡΤ.

Τα αφιερώματα αναρτώνται στον ιστότοπο της ΕΡΤ www.ert.gr/archeio καθώς και στη σελίδα του στο Facebook www.facebook.com/ERTarchive

10 Μαρτίου 2012: Θάνατος της Δόμνα Σαμίου

«Μουσικό οδοιπορικό – Δόμνα Σαμίου»

Ντοκιμαντέρ της Δάφνης Τζαφέρη στο πλαίσιο της σειράς εκπομπών αφιερωμένης στη μουσική παράδοση της Ελλάδας «Μουσικό οδοιπορικό». Το ντοκιμαντέρ παρακολουθεί την πορεία και το έργο τηςσπουδαίας ερμηνεύτριας και ερευνήτριας της ελληνικής δημοτικής μουσικής Δόμνας Σαμίου. Την ακολουθεί στην περιοδεία της σε χωριά της Βόρειας Ελλάδας στα οποία επιστρέφει είκοσι χρόνια μετά τα γυρίσματα της τηλεοπτικής εκπομπής της ΕΡΤ «Μουσικό Οδοιπορικό με τη Δόμνα Σαμίου» (1976), με την οποία η ίδια η Δόμνα Σαμίου ταξίδευε σε όλη την Ελλάδα για να καταγράψει έθιμα και μουσικούς που χάνονται. Περιλαμβάνονται στιγμιότυπα από τον τρόπο εργασίας της, καθώς συζητά και καταγράφει μαρτυρίες κατοίκων για τοπικά έθιμα, την ώρα της ηχογράφησης πασχαλιάτικων τραγουδιών στην Κοζάνη και στα Γρεβενά, αλλά και πλάνα από τα μαθήματα δημοτικού τραγουδιού που παρέδιδε η ίδια σε ενήλικες, στο Μουσείο Ελληνικών Λαϊκών Μουσικών Οργάνων της Αθήνας. Τραγουδούν το ηπειρώτικο «Αυτού ψηλά που περπατείς, τρυγόνα». Στη διάρκεια του ντοκιμαντέρ η Δόμνα Σαμίου ερμηνεύει τα τραγούδια: «Το πονεμένο στήθος μου», δημοτικό από τα Δωδεκάνησα που το παρουσίασε μαζί με άλλα τραγούδια σε δισκογραφική δουλειά της το 1995, «Άνοιξε χείλι μ’ άνοιξε» από τη Θράκη κ.ά.

Σκηνοθεσία: Δάφνη Τζαφέρη

Κείμενα: Λάμπρος Λιάβας

Αφήγηση: Κορνήλιος Διαμαντόπουλος

Παραγωγή: 1996

10 Μαρτίου 1992: Θάνατος του Γιώργου Ζαμπέτα

Αφιερώματα – Γιώργος Ζαμπέτας

Απόσπασμα από το επεισόδιο της σειράς «Αφιερώματα», που είναι αφιερωμένο στον δεξιοτέχνη του μπουζουκιού, τραγουδιστή και μουσικοσυνθέτη Γιώργο Ζαμπέτα. Ο ίδιος μιλά για το μπουζούκι, που το αγάπησε όσο τίποτα άλλο στη ζωή του, και θυμάται πώς ξεκίνησε να παίζει στο μπαρμπέρικο του πατέρα του, όταν ήταν ακόμη πολύ μικρός. Παράλληλα, η Βίκυ Μοσχολιού ερμηνεύει το τραγούδι «Αλήτη», σε μουσική δική του και στίχους Αλέξανδρου Καγιάντα.

Σκηνοθεσία-σενάριο: Φρέντυ Βιανέλλης

Παραγωγή: 1983

11 Μαρτίου 2015: 10 χρόνια από τον θάνατο

του σκηνοθέτη Διαγόρα Χρονόπουλου

«Το σήριαλ των σήριαλ» – Αστροφεγγιά  

Η εκπομπή «Το σήριαλ των σήριαλ» είναι αφιερωμένη στην σειρά «Αστροφεγγιά» (ΕΡΤ, 1980) βασισμένη στο ομώνυμο μυθιστόρημα του Ι.Μ. Παναγιωτόπουλου, Η διασκευή σεναρίου ήταν του Βαγγέλη Γκούφα και η σκηνοθεσία του Διαγόρα Χρονόπουλου. Η σειρά καταγράφει την κοινωνική τοιχογραφία της Αθήνας του Μεσοπολέμου, μέσα από την ιστορία δύο φίλων, περιγράφοντας την ενηλικίωση μιας γενιάς ανθρώπων με κοινά όνειρα και διαφορετική καταγωγή. Ο σκηνοθέτης Διαγόρας Χρονόπουλος αφηγείται στην κάμερα της εκπομπής, πώς ξεκίνησε η παραγωγή και αναφέρεται στα γυρίσματα της σειράς. Θυμάται ακόμη την επιλογή των νέων, πρωτοεμφανιζόμενων τότε ηθοποιών για τους πρωταγωνιστικούς ρόλους όπως, του Αντώνη Καφετζόπουλου και του Γιώργου Κιμούλη.

Υπογραμμίζει τέλος τις διαφορές στον τρόπο παραγωγής τηλεοπτικών σήριαλ από την εποχή της «Αστροφεγγιάς» και μετά. Κατά την διάρκεια της εκπομπής προβάλλονται χαρακτηριστικά αποσπάσματα από την αγαπημένη σειρά.

Κείμενα-παρουσίαση: Ρένα Θεολογίδου

Σκηνοθεσία: Στέλιος Ράλλης

Παραγωγή: 1991

12 Μαρτίου 2005: 20 χρόνια από τον θάνατο του συνθέτη Σταύρου Κουγιουμτζή

«Συναντήσεις» – Σταύρος Κουγιουμτζής – Α΄ & Β΄ Μέρος 

Αφιέρωμα στον συνθέτη και στιχουργό Σταύρο Κουγιουμτζή, ενάμιση χρόνο μετά το θάνατό του, μέσα από την εκπομπή «Συναντήσεις» του Λευτέρη Παπαδόπουλου με καλεσμένη τη σύντροφο του σπουδαίου δημιουργού, Αιμιλία Κουγιουμτζή, η οποία ολοκληρώθηκε σε δύο μέρη. Η Αιμιλία Κουγιουμτζή μιλάει για τη ζωή του Σταύρου Κουγιουμτζή αποκαλύπτοντας άγνωστες πτυχές της προσωπικότητάς του. Μέσα από τις αφηγήσεις της ξετυλίγεται η πορεία του στο ελληνικό τραγούδι με έμφαση σημαντικούς σταθμούς της καλλιτεχνικής του διαδρομής, όπως το 1962 οπότε γράφει το «Μη μου θυμώνεις μάτια μου» και το 1967 όταν μετακομίζει στην Αθήνα. Μιλάει για τη συνεργασία του με νέους τότε καλλιτέχνες όπως για τη γνωριμία του με τον Γιώργο Νταλάρα, τη στενή φιλία με τον Γρηγόρη Μπιθικώτση, με σημαντικούς Έλληνες ποιητές, στιχουργούς και ερμηνευτές. Σε όλη τη διάρκεια της εκπομπής ακούγονται γνωστές επιτυχίες του Σταύρου Κουγιουμτζή με τις φωνές μεγάλων ερμηνευτών με τους οποίους συνεργάστηκε και προβάλλονται αποσπάσματα από συναυλίες του και τηλεοπτικές του εμφανίσεις από υλικό αρχείου εκπομπών ΕΡΤ.

Σκηνοθεσία: Βασίλης Θωμόπουλος

Παραγωγή: 2006

13 Μαρτίου 1975: «Ο άνθρωπος, το κτήνος και η αρετή» του Πιραντέλλο 

στο Θέατρο «Αθηνά»

Ειδησεογραφικό Αρχείο 

Απόσπασμα από την παράσταση «Ο άνθρωπος, το κτήνος και η αρετή» του Λουίτζι Πιραντέλλο που παρουσιάστηκε από τον θίασο Γιάννη Φέρτη, Ξένιας Καλογεροπούλου στο Θέατρο «Αθηνά» τον Μάρτιο του 1975. Η μετάφραση του έργου ήταν του Παύλου Μάτεσι και η σκηνοθεσία του Κώστα Μπάκα. Τους πρωταγωνιστικούς ρόλους ερμηνεύουν ο Γιάννης Φέρτης και η Ξένια Καλογεροπούλου.

Παραγωγή: 1975

14 Μαρτίου: Διεθνής Ημέρα Μαθηματικών

«Στα μονοπάτια της επιστήμης»: Δάφνη Μανουσάκη

Τα Βιομαθηματικά και ο κόσμος τους

Η 14η Μαρτίου έχει ανακηρυχτεί ως Διεθνής Ημέρα Μαθηματικών, με απόφαση της γενικής συνέλευσης της UNESCO, που ελήφθη τον Νοέμβριο του 2019, με στόχο την ανάδειξη του θεμελιώδη ρόλου τους στη βιώσιμη ανάπτυξη.

Το Αρχείο της ΕΡΤ προτείνει το επεισόδιο της σειράς ντοκιμαντέρ «Στα μονοπάτια της επιστήμης» με θέμα τη διακεκριμένη σε πανεπιστημιακά ιδρύματα του εξωτερικού και καθηγήτρια στο Πολυτεχνείο Κρήτης, μαθηματικό Δάφνη Μανουσάκη, η οποία συζητάει με τον καθηγητή Γιώργο Γραμματικάκη για τη σχέση της με τα μαθηματικά, τις πολλαπλές χρήσεις τους για την εξέλιξη διαφορετικών επιστημονικών και τεχνολογικών πεδίων και πιο συγκεκριμένα τις διαφορετικές εφαρμογές τους στο πεδίο των βιομαθηματικών.

Σκηνοθεσία: Γιάννης Κασπίρης

Οργάνωση παραγωγής: Γιώργος Κολόζης

Παραγωγή: 2007

15 Μαρτίου 1943: Αναχώρηση των πρώτων συρμών από τη Θεσσαλονίκη

για τα κολαστήρια του Άουσβιτς

«Παρασκήνιο» – 500 χρόνια των Ισπανών Εβραίων στη Θεσσαλονίκη 

Το συγκεκριμένο επεισόδιο της σειράς ντοκιμαντέρ «Παρασκήνιο» είναι αφιερωμένο στην ιστορία της εβραϊκής κοινότητας της Θεσσαλονίκης και παρουσιάζει μέσα από περιγραφές σημαντικών μελών της κοινότητας, πανεπιστημιακών και ιστορικών, την πολυτάραχη πορεία και κοινωνική και οικονομική εξέλιξη των Ελληνοεβραίων της Θεσσαλονίκης από τον 15ο αιώνα μ.Χ. μέχρι και την μεταπολεμική σύγχρονη εποχή. Στο απόσπασμα που προβάλλεται η ιστορικός Ρένα Μόλχο περιγράφει τα γεγονότα της εξόντωσης των Εβραίων της Θεσσαλονίκης και η Ερρίκα Αμαρίλιο, μέλος της εβραϊκής κοινότητας Θεσσαλονίκης και επιζήσασα των στρατοπέδων συγκέντρωσης, καταθέτει μία συγκλονιστική μαρτυρία.

Σκηνοθεσία: Τάκης Χατζόπουλος

Έρευνα: Φραγκίσκη Αμπατζοπούλου

Παραγωγή: 1992

15 Μαρτίου 2023: 2 χρόνια από τον θάνατο

του ποδοσφαιριστή Μίμη Παπαϊωάννου

«Μνήμες  γηπέδων» – Ο Μίμης Παπαϊωάννου ως εθνικό σύμβολο

Εκπομπή που παρουσιάζει ιστορικές στιγμές και πρόσωπα του Ελληνικού και του παγκόσμιου αθλητισμού. Στο συγκεκριμένο επεισόδιο προβάλλεται αφιέρωμα στην πορεία της καριέρας του κορυφαίου Έλληνα ποδοσφαιριστή Μίμη Παπαϊωάννου. Προβάλλονται φάσεις από αγώνες που έπαιζε ο Παπαϊωάννου τόσο με τη φανέλα της ΑΕΚ όσο με τη φανέλα της Εθνικής Ομάδας.

Σκηνοθεσία: Ηλίας Γιαννακάκης

Παραγωγή: 2021

15 Μαρτίου: Παγκόσμια Ημέρα Καταναλωτή

Ειδησεογραφικό Αρχείο 

Ειδησεογραφικό ρεπορτάζ της δημοσιογράφου Αγγελικής Δαμίγου, η οποία συναντά γυναίκες καταναλώτριες που μιλούν για προϊόντα οικιακής και προσωπικής χρήσης που αγόρασαν λόγω της διαφημιστικής τους προβολής, τα οποία αποδείχτηκαν τελικά κακής ποιότητας  και τις έκαναν να νιώσουν εξαπατημένες. Το ρεπορτάζ προβλήθηκε από την τηλεόραση του ΕΙΡΤ τον Δεκέμβριο του 1974.

Παραγωγή: 1974

16 Μαρτίου 1888: Θεμελίωση του Βαλλιανείου Μεγάρου

της Εθνικής Βιβλιοθήκης

Βιβλιοθήκες της Αθήνας – Εθνική Βιβλιοθήκη της Ελλάδος

Αφιέρωμα στην Εθνική Βιβλιοθήκη της Ελλάδος, με αναφορά στα γεγονότα σταθμούς στην ιστορία της. Λόγος γίνεται για την ίδρυση της Βιβλιοθήκης και την ανέγερση του Βαλλιανείου Μεγάρου και τη στέγασή της εκεί, ενώ εκτενής αναφορά γίνεται από τους ομιλητές στους θησαυρούς που φυλάσσει. Στην εκπομπή μιλούν οι: Φίλιππος Τσιμπόγλου (γενικός διευθυντής της Εθνικής Βιβλιοθήκης της Ελλάδος), Σαράντος Καργάκος (ιστορικός – συγγραφέας), Τίτος Πατρίκιος (ποιητής – πεζογράφος – μεταφραστής), Αντωνία Αράχωβα (πρώην διευθύντρια της Εθνικής Βιβλιοθήκης της Ελλάδος) και Βασιλική Τσιγγούνη (προϊσταμένη Κεντρικού Αναγνωστηρίου), ενώ με την κάμερα της εκπομπής περιηγούμαστε στους εσωτερικούς χώρους του Βαλλιανείου Μεγάρου.
Αποσπάσματα από έργα των Διονυσίου  Σολωμού, Αλέξανδρου Παπαδιαμάντη και Κ.Π.Καβάφη διαβάζει η ηθοποιός Καρυοφυλλιά  Καραμπέτη.

Σκηνοθεσία: Πάνος  Αγγελόπουλος

Παραγωγή: 2016