“Η Αυλή των Χρωμάτων” – Αφιέρωμα στον Δημήτρη Γκόγκο (Μπαγιαντέρα)

Ένα μοναδικό αφιέρωμα στον Δημήτρη Γκόγκο ή Μπαγιαντέρα, παρουσιάζουν η δημοσιογράφος Αθηνά Καμπάκογλου και ο συνθέτης Χρήστος Νικολόπουλος στην εκπομπή «Η αυλή των χρωμάτων», το Σάββατο 17 Ιουνίου 2023, στις 10 το βράδυ, μέσα από την τηλεοπτική συχνότητα της ΕΡΤ2.

«Σαν μαγεμένο το μυαλό μου φτερουγίζει
Η κάθε σκέψη μου κοντά σου τριγυρίζει
Δεν ησυχάζω και στον ύπνο που κοιμάμαι
Εσένα πάντα αρχοντοπούλα μου θυμάμαι…»

Λόγια απλά, τρυφερά, γεμάτα ειλικρίνεια και εικόνες. Αυτός είναι ο Δημήτρης Γκόγκος, ο γνωστός Μπαγιαντέρας.
Ένας σπουδαίος συνθέτης  και ερμηνευτής του ρεμπέτικου τραγουδιού, δεξιοτέχνης του μπουζουκιού και συνάμα άνθρωπος ταπεινός και μειλίχιος.
Ο χαρακτηρισμός που του αρμόζει περισσότερο από κάθε άλλο είναι «ένας ευαίσθητος ρεμπέτης».

«Την ίδια αυτή περίοδο που ήμουνα ναύτης έγινε και το χρονικό που με βγάλανε Μπαγιαντέρα, το 1923-1924 έγινε αυτό. Είχα κάτι φίλους που έκαναν κάτι γλεντάκια και πήγαινα πάντα και έπαιζα μπουζουκάκι… και σμίξαμε, να πούμε, ήταν Αποκριά. Και κάλεσαν κι εμένα. Στην παρέα κι ένας δημοσιογράφος, ο οποίος λεγότανε Δελαπόρτας, από την Κεφαλονιά, πανέξυπνος άνθρωπος. Αυτός έβγαζε ένα λαϊκό περιοδικό στον Πειραιά, τον “Περίδρομο”… υπήρχε μια οπερέτα η “Μπαγιαντέρα”, που την είχα διασκευάσει λίγο και την έπαιζα στο μπουζούκι, γιατί μου άρεσε αρκετά.

“Μέσα από το πέπλο το χρυσό
λάμπει το κορμί σου το γλυκό
θεία Μπαγιαντέρα, πέτα στον αέρα
κι άσε με να σε χαρώ
αχ, Μπαγιαντέρα, γλυκιά σου ματιά…”

…και δώστου λοιπόν όλο το βράδυ μεθυσμένοι όλοι, τους μισοτρέλανα τους ανθρώπους. “Να τον βγάλουμε στο περιοδικό” λέει ο Δελαπόρτας, το οποίο θα έβγαινε έπειτα από δύο μέρες. Γράφει λοιπόν ο Δελαπόρτας στον “Περίδρομο” και κάτι ακόμα:

Κομψό ναυτάκι κι όμορφο / και όμοιο με τέρας / κάθεται στα Υδραίικα / ο Μήτσος Μπαγιαντέρας / και με το μπουζουκάκι του / που κάνει όλο καντάδες / ξεμυαλίζει γκόμενες / κι όλες τις παξιμάδες / κι από τα γλέντια τα πολλά / τα βρήκε όλα σκούρα / κι ένα μήνα φυλακή / του ’βαλαν στην καμπούρα!

…Αυτός λοιπόν ο Δελαπόρτας είναι ο νονός μου, Θεός σχωρέστον. Βέβαια μετά όταν ανακατεύτηκα επαγγελματικά με το τραγούδι και τους μουσικούς όλοι οι συνάδελφοι με φώναζαν Μπαγιαντέρα. Και ο κόσμος μέχρι σήμερα έτσι με ξέρει, μ’ αυτό το καλλιτεχνικό ψευδώνυμο».

Γεννήθηκε το 1903 στο Χατζηκυριάκειο, στον Πειραιά. Ήταν το 21ο παιδί μιας οικογένειας με 22 παιδιά, από τα οποία επέζησαν μόνο τα τέσσερα. Ο Μπαγιαντέρας θεωρείται ο μορφωμένος μεταξύ των ρεμπετών, καθώς τελείωσε το τετρατάξιο γυμνάσιο και φοίτησε σε τεχνική σχολή ηλεκτρολόγων. Αγαπούσε τον αθλητισμό και συγκεκριμένα την πάλη, αλλά και τη μουσική.

Πολέμησε το 1940 και δύο μήνες μετά την αποστράτευσή του έχασε την όρασή του.

Από μικρός άρχισε παίζοντας μαντολίνο. Δεν άργησε να πιάσει μπαγλαμά στα χέρια του και στη συνέχεια το μπουζούκι. Αυτή ήταν η αρχή μιας σπουδαίας μουσικής πορείας.

Τη ζωή και το έργο αυτού του σπουδαίου δημιουργού θα αναδείξουν η δημοσιογράφος Αθηνά Καμπάκογλου και ο συνθέτης Χρήστος Νικολόπουλος, στην εκπομπή «Η αυλή των χρωμάτων».

Με καλεσμένους, τον συγγραφέα και μουσικό Ανέστη Μπαρμπάτση και τον συλλέκτη Ηλία Μπαρούνη, αναλύουν τη μουσική διαδρομή του Μπαγιαντέρα, μιλούν για τις επιλογές, τις συνεργασίες, τη δισκογραφία του, καθώς και για το ήθος του χαρακτήρα του.

Τα τραγούδια του, πολλά από τα οποία θα μπορούσαν εκτός από ρεμπέτη να τον χαρακτηρίσουν και ως λαϊκό τροβαδούρο, ερμηνεύουν εξαιρετικά η Ζωή Παπαδοπούλου, ο Μιχάλης Δημητριάδης, ο Μανώλης Τοπάλης, η Ντένια Κουρούση, ενώ οι Operatical, δίνουν ένα ξεχωριστό ύφος στα τραγούδια του Μπαγιαντέρα.

Όπως πάντα, ο ιστορικός ερευνητής της εκπομπής Κώστας Μπαλαχούτης, με τον δικό του αφηγηματικό τρόπο, παρουσιάζει σημαντικά τεκμήρια σχετικά με τη ζωή και το έργο του.

Στα περίπου πενήντα χρόνια της πορείας του έγραψε περισσότερα από 100 τραγούδια, μερικά από τα οποία είναι από τα πιο ωραία, μελωδικά και τρυφερά ρεμπέτικα του ελληνικού πενταγράμμου: «Σα μαγεμένο το μυαλό μου», «Ζούσα μοναχός χωρίς αγάπη», «Όμορφη Σμυρνιά», «Χατζηκυριάκειο», «Ξεκινάει μια ψαροπούλα», «Μέσα στης ζωής τα μονοπάτια» και πολλά άλλα.

Στο τέλος της ζωής του, έμεινε χωρίς τη συντροφιά των αγαπημένων του φίλων, λέγοντας σε μία συνέντευξή του: «Μοιραίο είναι ο άνθρωπος να ακμάζει και να παρακμάζει. Εγώ στην παρακμή αισθάνομαι το αίμα μου νέο. Όλοι μου οι φίλοι έφυγαν. Ο Μάρκος, ο Στράτος, ο Τσιτσάνης, ο Χατζηχρήστος, ο Σέμσης. Αντί μνημοσύνου έγραψα πρόσφατα…

“Χθες είδα ένα όνειρο πως ήμουνα στον Άδη
Κι άναψα φώτα λαμπερά κι έσβησα το σκοτάδι
Και γέλασαν τα χείλη μου που μ’ έβλεπαν οι φίλοι μου”».

Η Αθηνά Καμπάκογλου και ο Χρήστος Νικολόπουλος δημιουργούν ένα επεισόδιο για τον αξέχαστο και χιλιοτραγουδισμένο Δημήτρη Γκόγκο ή αλλιώς… Μπαγιαντέρα. Το Σάββατο 17 Ιουνίου 2023, στις 22:00, στην ΕΡΤ2.

Ενορχηστρώσεις και διεύθυνση ορχήστρας: Νίκος Στρατηγός

Παίζουν οι μουσικοί: Νίκος Στρατηγός (πιάνο), Δημήτρης Ρέππας (μπουζούκι), Γιάννης Σταματογιάννης (μπουζούκι), Τάσος Αθανασιάς (ακορντεόν), Μανώλης Κόττορος (βιολί), Κώστας Σέγγης (πλήκτρα), Γρηγόρης Συντρίδης (τύμπανα), Πόλυς Πελέλης (μπάσο), Βαγγέλης Κονταράτος (κιθάρα), Νατάσα Παυλάτου (κρουστά).

Δείτε επτά υπέροχα video:

«Μαϊστράλια» (Στίχοι: Δημήτρης Γκόγκος [Μπαγιαντέρας]. Μουσική: Χρήστος Νικολόπουλος. Πρώτη ερμηνεία: Μανώλης Λιδάκης, Χρήστος Νικολόπουλος, Σοφία Βόσσου, 1990).
Τραγουδούν ο Μιχάλης Δημητριάδης και η Ζωή Παπαδοπούλου.
Δείτε το βίντεο εδώ.

«Γυρνώ σαν νυχτερίδα» (Στίχοι-Μουσική: Δημήτρης Γκόγκος [Μπαγιαντέρας]. Πρώτη ερμηνεία: Στράτος Παγιουμτζής, 1939).
Τραγουδά και παίζει μπουζούκι ο Χρήστος Νικολόπουλος.
Δείτε το βίντεο εδώ.

«Το τραγούδι της αγάπης» (Στίχοι-Μουσική: Δημήτρης Γκόγκος [Μπαγιαντέρας]. Πρώτη ερμηνεία: Δημήτρης Γκόγκος [Μπαγιαντέρας], Μανώλης Χιώτης, 1940).
Τραγουδούν ο Μιχάλης Δημητριάδης και η Ζωή Παπαδοπούλου.
Δείτε το βίντεο εδώ.

«Μ’ έχεις μαγεμένο» (Στίχοι-Μουσική: Δημήτρης Γκόγκος [Μπαγιαντέρας]. Πρώτη ερμηνεία: Δημήτρης Γκόγκος [Μπαγιαντέρας], Μανώλης Χιώτης, 1940).
Τραγουδούν η Ζωή Παπαδοπούλου, ο Μιχάλης Δημητριάδης, ο Μανώλης Τοπάλης, η Ντένια Κουρούση και οι Operatical.
Δείτε το βίντεο εδώ.

«Ξεκινά μια ψαροπούλα» (Στίχοι-Μουσική: Δημήτρης Γκόγκος [Μπαγιαντέρας]. Πρώτη ερμηνεία: Στελλάκης Περπινιάδης, Ιωάννα Γεωργακοπούλου, 1947).
Τραγουδά η Ντένια Κουρούση.
Δείτε το βίντεο εδώ.

«Καπνουλούδες» (Στίχοι-Μουσική: Δημήτρης Γκόγκος [Μπαγιαντέρας]. Πρώτη ερμηνεία: Δημήτρης Γκόγκος [Μπαγιαντέρας], 1934).
Τραγουδά ο Μανώλης Τοπάλης.
Δείτε το βίντεο εδώ.

Βίντεο Κώστα Μπαλαχούτη
Όπως πάντα, ο ιστορικός ερευνητής της εκπομπής Κώστας Μπαλαχούτης, με τον δικό του αφηγηματικό τρόπο, παρουσιάζει σημαντικά τεκμήρια σχετικά με τη ζωή και το έργο του Δημήτρη Γκόγκου-Μπαγιαντέρα.
Δείτε το βίντεο εδώ.

Παρουσίαση: Χρήστος Νικολόπουλος – Αθηνά Καμπάκογλου
Σκηνοθεσία: Χρήστος Φασόης
Αρχισυνταξία: Αθηνά Καμπάκογλου – Νίκος Τιλκερίδης
Διεύθυνση παραγωγής: Θοδωρής Χατζηπαναγιώτης – Νίνα Ντόβα
Εξωτερικός παραγωγός: Φάνης Συναδινός
Καλλιτεχνική επιμέλεια: Κώστας Μπαλαχούτης
Σχεδιασμός ήχου: Νικήτας Κονταράτος
Ηχογράφηση – Μίξη Ήχου – Master: Βασίλης Νικολόπουλος
Διεύθυνση φωτογραφίας: Γιάννης Λαζαρίδης
Μοντάζ: Ντίνος Τσιρόπουλος
Έρευνα αρχείου – οπτικού υλικού: Κώστας Λύγδας
Υπεύθυνη καλεσμένων: Δήμητρα Δάρδα
Υπεύθυνη επικοινωνίας: Σοφία Καλαντζή
Βοηθός σκηνοθέτη: Σορέττα Καψωμένου
Φωτογραφίες: Μάχη Παπαγεωργίου