Νέες ραδιοφωνικές παραστάσεις για το Δεύτερο και το Τρίτο Πρόγραμμα

Η ΕΡΤ προχωρεί σε μια νέα πρωτοβουλία με την οποία επιδιώκει να ανανεώσει τη μεγάλη παράδοσή της στο ραδιοφωνικό θέατρο: πραγματοποιεί πρόσκληση εκδήλωσης ενδιαφέροντος για την κατάθεση προτάσεων παραγωγής νέων θεατρικών παραστάσεων για ραδιοφωνική μετάδοση από το Δεύτερο και το Τρίτο Πρόγραμμα.

Η ΕΡΤ προχωρεί σε μια νέα πρωτοβουλία με την οποία επιδιώκει να ανανεώσει τη μεγάλη παράδοσή της στο ραδιοφωνικό θέατρο: πραγματοποιεί πρόσκληση εκδήλωσης ενδιαφέροντος για την κατάθεση προτάσεων παραγωγής νέων θεατρικών παραστάσεων για ραδιοφωνική μετάδοση από το Δεύτερο και το Τρίτο Πρόγραμμα.

Σκοπός αυτής της πρωτοβουλίας της ΕΡΤ είναι να προσφέρει την απόλαυση του θεάτρου στο ραδιόφωνο στις γενιές που την έχουν γνωρίσει, και, ασφαλώς, να γαλουχήσει νέες γενιές θεατρόφιλων ακροατών. Συγχρόνως, η ΕΡΤ επιδιώκει να στηρίξει δημιουργικά τους σύγχρονους λειτουργούς του θεάτρου και να καταγράψει τις άξιες φωνές ανάμεσά τους. Για τον σκοπό αυτό, ενθαρρύνει επαγγελματίες σκηνοθέτες, ηθοποιούς, συνθέτες κ.α. με αποδεδειγμένη καλλιτεχνική πορεία να συμμετάσχουν στην προσπάθεια αυτή, που αφορά όλο το εύρος της ελληνικής και ξένης δραματουργίας.

Ασφαλώς, το θέατρο ποτέ δεν απουσίασε από την Ελληνική Ραδιοφωνία, καθώς η μετάδοση ιστορικών παραστάσεων από το μοναδικό Αρχείο της ΕΡΤ συνεχίζεται αδιαλείπτως από το Τρίτο Πρόγραμμα. Όμως, είναι η πρώτη φορά μετά από χρόνια που θα δημιουργηθούν νέες παραστάσεις μετά από παραγγελία της ΕΡΤ.

Η εν λόγω πρόσκληση εκδήλωσης ενδιαφέροντος έχει αναρτηθεί στον διαδικτυακό τόπο http://www.ert.gr και στη Διαύγεια http://et.diavgeia.gov.gr/f/ert .

Οι προτάσεις που θα κατατεθούν θα αξιολογηθούν σύμφωνα με τα όσα προβλέπονται στον Κανονισμό Υλοποίησης Εσωτερικών Παραγωγών και Προμήθειας Περιεχομένου Προγράμματος, ο οποίος βρίσκεται αναρτημένος στην ιστοσελίδα της ΕΡΤ. Οι ενδιαφερόμενοι εκτελεστές παραγωγής καλούνται να υποβάλλουν τις προτάσεις τους έως την Παρασκευή 13 Νοεμβρίου 2020, αποκλειστικά ηλεκτρονικά στον κεντρικό διαδικτυακό τόπο της εταιρείας, www.ert.gr .

Οι υποψήφιοι μπορούν να απευθύνονται για περισσότερες πληροφορίες  στο e-mail:  era@ert.gr .

Το θέατρο στην Ελληνική Ραδιοφωνία

Η ιστορία του ραδιοφώνου στην Ελλάδα ήταν σχεδόν πάντα συνυφασμένη με το θέατρο. Έργα σημαντικών συγγραφέων από την ελληνική και την παγκόσμια δραματουργία, έχουν μεταφερθεί από καταξιωμένους σκηνοθέτες στο ραδιόφωνο σε όλες τις δεκαετίες της ύπαρξής του,  με τις ερμηνείες σπουδαίων ηθοποιών  οι οποίοι   εκπροσώπησαν διαφορετικές  γενιές της υποκριτικής τέχνης στη χώρα μας. Ονόματα όπως  Κατίνα Παξινού, Άννα Συνοδινού, Μελίνα Μερκούρη, Βέρα Ζαβιτσιάνου, Μαίρη Αρώνη, Αλέξης Μινωτής, Δημήτρης Χορν, Νίκος Τζόγιας, Ανδρέας Μπάρκουλης, Κώστας Καστανάς, Χρήστος Πάρλας, Νίκη Τριανταφυλλίδη, Ράνια Οικονομίδου, Καρυοφυλλιά Καραμπέτη ,  Μηνάς Χατζησάββας, Σταμάτης Φασουλής,  Γιάννης Μπέζος, Πέμη Ζούνη, είναι μερικά από αυτά.

Τα πρώτα θεατρικά τεκμήρια που σώζονται, εντοπίζονται στο πρώτο μισό της δεκαετίας του 1950. Έκτοτε ο θεατρικός λόγος  ποικίλλει ανάλογα με τις εκπομπές στις οποίες ακούγεται.

Σχεδόν όλα τα θεατρικά είδη έχουν καταγραφεί στις μπομπίνες του ραδιοφωνικού αρχείου:

• Ολοκληρωμένες ηχογραφήσεις μονόπρακτων και πολύπρακτων έργων – κάποια εκ των οποίων ειδικά γραμμένα για το ραδιόφωνο – που μεταδίδονταν αυτοτελή ή σε συνέχειες.
• Ραδιοφωνικές επιθεωρήσεις με πρωτότυπα κείμενα και τραγούδια, ηχογραφημένες ενώπιον κοινού (το οποίο προμηθευόταν τις ανάλογες προσκλήσεις από τα γραφεία του σταθμού), αλλά και μουσικές κωμωδίες επίσης γραμμένες για το ραδιόφωνο, ακόμα και για συγκεκριμένους πρωταγωνιστές.
• Μέσω της συνεργασίας της ΕΡΤ και της EBU παραστάσεις όπερας από όλη την Ευρώπη.
• Οπερέτες με πρωταγωνιστές/τριες του λυρικού θεάτρου με τη σύμπραξη της Συμφωνικής Ορχήστρας της Ραδιοφωνίας.
• Δραματοποίηση ιστορικών γεγονότων ως «ραδιοχρονικά» με στόχο την πιο γλαφυρή αναπαράστασή τους και την ενίσχυση του επιμορφωτικού ρόλου, ο οποίος ανέκαθεν υπήρξε από τους πρωταρχικούς στόχους της δημόσιας ραδιοφωνίας.
• Εκπομπές θεατρικής επικαιρότητας στις οποίες ακούγονταν μικρά αποσπάσματα από τις εκάστοτε παραστάσεις που παίζονταν στην Αθήνα. Πολλά από αυτά ηχογραφήθηκαν ειδικά για τις συγκεκριμένες εκπομπές.
• Εξειδικευμένα αφιερώματα και εκπομπές θεατρικής έρευνας που επίσης συμπεριελάμβαναν αποσπάσματα έργων που ηχογραφήθηκαν αποκλειστικά για αυτές.
• Αναγνώσεις και θεατρικές μεταφορές λογοτεχνικών έργων, ακόμη και κινηματογραφικών σεναρίων σε σειρές εκπομπών.

Ιδιαίτερη αναφορά πρέπει να γίνει στις ζωντανές μεταδόσεις παραστάσεων από διάφορους θεατρικούς χώρους και φεστιβάλ σε όλη τη χώρα. Με αυτόν τον τρόπο, για παράδειγμα, η Ελληνική Ραδιοφωνία ήταν παρούσα στις πρώτες παραστάσεις του Φεστιβάλ Αθηνών το δεύτερο μισό της δεκαετίας του ΄50 μέχρι και πρόσφατα.

Σε πολλές περιπτώσεις ήταν ηρωικός ο τρόπος των θεατρικών ηχογραφήσεων. Περισσότερο στις εξωτερικές μεταδόσεις, σε πολυπρόσωπα έργα ή σε έργα των οποίων η υπόθεση -όπως π.χ. τα αστυνομικά- απαιτούσε ηχητικά εφέ ή μη συνηθισμένες συνθήκες ηχοληψίας, σε σχέση πάντοτε με τις περιορισμένες δυνατότητες που προσέφερε η παλαιότερη τεχνολογία. Στον τομέα αυτό συνέβαλε τα μέγιστα η ικανότητα, η δημιουργική διάθεση και η εφευρετικότητα των τεχνικών ήχου της ραδιοφωνίας.

Τα οφέλη της παρουσίας της θεατρικής τέχνης στο ραδιόφωνο ήταν πολλαπλά, τόσο για το θέατρο όσο και για το ραδιόφωνο. Πολύ πριν από τη συμβολή της εικόνας και τη μαγνητοσκόπηση παραστάσεων, είτε για αρχειακούς σκοπούς είτε για την επαναπροβολή τους σε οπτικοακουστικά μέσα, το ραδιόφωνο έφερε το θέατρο σε επαφή με μεγάλο μέρος του κοινού, που για αντικειμενικούς λόγους δεν μπορούσε να παρακολουθήσει από κοντά τη θεατρική πράξη στον φυσικό της χώρο. Έτσι, το ραδιοφωνικό ακροατήριο μπόρεσε να γνωρίσει το έργο θεατρικών συγγραφέων, Ελλήνων και ξένων, από όλες τις εποχές και τα είδη της θεατρικής δημιουργίας. Παράλληλα, είχε τη δυνατότητα να ακούσει φωνές που δεν του ήταν οικείες από τη μορφή τους και που σπάνια έχουν καταγραφεί σε άλλο μέσο, καθώς και σύντομες σκηνές από θεατρικές παραστάσεις οι οποίες ήταν γνωστές μόνο μέσα από τη θεατρική βιβλιογραφία. Ακόμα, στις ραδιοφωνικές διανομές συναντάμε συνεργασίες καλλιτεχνών που δεν έτυχε να συνυπάρξουν ποτέ στο θεατρικό σανίδι.

Οφείλουμε όμως να τονίσουμε και τη συνεισφορά άλλων καλλιτεχνικών μονάδων,  όπως σπουδαίων ανθρώπων του λόγου οι οποίοι υπέγραψαν πολλές ραδιοφωνικές διασκευές και μουσικών που έγραψαν και έπαιξαν πρωτότυπες συνθέσεις στο ραδιοφωνικό θέατρο.

Τελικά, παρόλο που το ραδιόφωνο απέκλειε τη βασική συνιστώσα της θεατρικής διαδικασίας, τη θέαση, εντούτοις κατάφερε να κάνει τον κάθε ακροατή ξεχωριστά να τοποθετήσει τους ηθοποιούς και την πλοκή του έργου σε διαφορετικό χωροταξικό,  σκηνογραφικό και ενδυματολογικό πλαίσιο, ακούγοντας και παρακολουθώντας την παράσταση με τα μάτια της φαντασίας του και της ψυχής του.