VICE Specials: Η «Οδύσσεια» της Ψυχικής Υγείας στην Ελλάδα

Την Πέμπτη 23 Ιουνίου, το ελληνικό γραφείο του VICE θα παρουσιάσει το νέο επεισόδιο VICE Specials, από τη συχνότητα του ANT1, με τίτλο «Η Οδύσσεια της Ψυχικής Υγείας στην Ελλάδα».

Η ψυχιατρική μεταρρύθμιση στην Ελλάδα ξεκίνησε πριν από δεκαετίες, με στόχο να καταργηθούν τα άσυλα, οι κατασταλτικές πρακτικές και να αρθεί το στίγμα της ψυχικής νόσου. Από τις αρχές της δεκαετίας του 1980 ξεκίνησαν οι πρώτες σημαντικές προσπάθειες διαμόρφωσης μιας εξωνοσοκομειακής αντίληψης, στην αντιμετώπιση των σοβαρών ψυχικών διαταραχών.

Σε επόμενο στάδιο το εθνικό πρόγραμμα με την κωδική ονομασία «Ψυχαργώς» τέθηκε σε λειτουργία το  1999 και το 2000 ξεκίνησε η αποϊδρυματοποίηση. Οι ασυλικές εγκαταστάσεις άρχισαν να κλείνουν, τα ψυχιατρεία να αδειάζουν και οι ψυχιατρικοί ασθενείς να φιλοξενούνται σε ημιαυτόνομα διαμερίσματα. Κάποια ψυχιατρικά τμήματα άρχισαν να λειτουργούν χωρίς αυστηρούς εγκλεισμούς, παρέχοντας το δικαίωμα στους ψυχικά νοσούντες για μία νοσηλεία με ελευθερίες. Αυτή η νέα αντίληψη για την αντιμετώπιση των ψυχικών νόσων έμεινε στην ιστορία γνωστή ως «Ανοιχτή Πόρτα».

Η τέχνη λειτουργεί ευεργετικά στην ψυχοκοινωνική αποκατάσταση των ψυχικά νοσούντων. Ο Θοδωρής Νικολάου, επαγγελματίας φωτορεπόρτερ με ιστορικό ψυχικής νόσου ο ίδιος, μπήκε στα ψυχιατρεία με την φωτογραφική μηχανή του.

Δύο δεκαετίες μετά και παρά τις προσπάθειες, διαπιστώνουμε ότι στα ψυχιατρεία εξακολουθούν οι κατασταλτικές πρακτικές και η χώρα μας έχει ένα από τα υψηλότερα ποσοστά ακούσιων νοσηλειών στην Ευρώπη – δηλαδή οι ασθενείς νοσηλεύονται παρά τη θέλησή τους, με εισαγγελικές παραγγελίες. Επίσης δεν έχει δημιουργηθεί ένα ικανό σύστημα κοινωνικής φροντίδας για την επόμενη μέρα μετά τη νοσηλεία, ώστε αυτοί οι άνθρωποι να ενταχθούν ομαλά ξανά στην κοινωνία.

Άνθρωποι που έχουν νοσηλευτεί τόσο πίσω από “ανοιχτές” όσο και “κλειστές” πόρτες, μιλούν στο VICE για την εμπειρία τους στη σύγχρονη ελληνική ψυχιατρική πραγματικότητα. Γιατροί και νοσηλευτές από το Δρομοκαΐτειο ψυχιατρικό νοσοκομείο περιγράφουν όσα βιώνουν μέσα στα ψυχιατρικά τμήματα και μιλούν για τις δυσκολίες που αντιμετωπίζουν. Το VICE συνάντησε επίσης τον ψυχίατρο Θεόδωρο Μεγαλοοικονόμου έναν από τους πρωτεργάτες της ψυχιατρικής μεταρρύθμισης ο οποίος μίλησε για το πως ξεκίνησε η προσπάθεια και γιατί δεν ολοκληρώθηκε.

Η υφυπουργός Yγείας Ζωή Ράπτη, αρμόδια για θέματα ψυχικής υγείας και εξαρτήσεων, ανέλυσε στο VICE τους άξονες του εθνικού σχεδίου δράσης για την ψυχική υγεία.

Το  VICE μίλησε επίσης με την Υφυπουργό Υγείας, Ζωή Ράπτη, αρμόδια για θέματα ψυχικής υγείας και εξαρτήσεων, η οποία ανέλυσε τους άξονες του εθνικού σχεδίου δράσης για την ψυχική υγεία.

Τέλος επισκέφθηκε το Κέντρο Επαγγελματικής Προεργασίας και Ψυχοκοινωνικής Αποκατάστασης του Αιγινητείου Νοσοκομείου, σε μια προσπάθεια να αναδειχθεί ο καταλυτικός ρόλος της τέχνης στην ψυχοκοινωνική αποκατάσταση.

Παρουσίαση: Δήμητρα Αθανασοπούλου
Παραγωγή: Δήμητρα Αθανασοπούλου, Κώστας Πλιάκος
Οπερατέρ: Κώστας Παπαδάκης, Νικόλας Παπαγγελής, Δημήτρης Διακουμόπουλος, Γιώργος Γιαννακόπουλος, Δημήτρης Λογοθέτης
Ηχοληψία: Βασίλης Ζαμπίκος, Κώστας Ντόκος
Μοντάζ: Γωγώ Μπεμπέλου