IRIS²: Η ΕΕ επενδύει €10+ δισ. για να στήσει το δικό της Starlink

Η Ευρωπαϊκή Επιτροπή ανακοίνωσε την περασμένη Πέμπτη ότι σκοπεύει να υπογράψει σύμβαση με τις κορυφαίες διαστημικές εταιρείες της ηπείρου πριν από το τέλος του έτους για να ξεκινήσει η ανάπτυξη ενός ευρυζωνικού διαδικτυακού δικτύου 290 δορυφόρων που εκτιμάται ότι θα κοστίσει περισσότερα από 10 δισεκατομμύρια ευρώ.

Το δελτίο Τύπου με το οποίο ανακοινώθηκε η ανάθεση της σύμβασης στο IRIS² -γνωστό ως Infrastructure for Resilience, Interconnectivity and Security by Satellite– δεν διευκρίνισε τις οικονομικές λεπτομέρειες της συμφωνίας, αλλά τα ευρωπαϊκά μέσα ενημέρωσης ανέφεραν ευρέως το κόστος των 10 δισεκατομμυρίων ευρώ. Η απόφαση της Επιτροπής προέκυψε μετά από αξιολόγηση της καλύτερης και τελικής προσφοράς της κοινοπραξίας SpaceRISE που σχηματίστηκε από τους ευρωπαϊκούς φορείς εκμετάλλευσης δορυφορικών δικτύων SES, Eutelsat και Hispasat.

Η Ευρωπαϊκή Επιτροπή, ο εκτελεστικός βραχίονας της Ευρωπαϊκής Ένωσης, διαχειρίζεται το πρόγραμμα IRIS², το οποίο θα λάβει επίσης χρηματοδότηση από τον Ευρωπαϊκό Οργανισμό Διαστήματος και την ευρωπαϊκή βιομηχανία στο πλαίσιο μιας σύμπραξης δημόσιου και ιδιωτικού τομέα. Οι ευρωπαϊκές κυβερνήσεις αναμενόταν προηγουμένως να παράσχουν περίπου το 60% της χρηματοδότησης της πρωτοβουλίας. Σύμφωνα με το σχέδιο αυτό, η ευρωπαϊκή βιομηχανία θα παρέχει περίπου το 40% των χρημάτων σε μια σύμπραξη δημόσιου και ιδιωτικού τομέα.

Η Ευρωπαϊκή Ένωση ανακοίνωσε το πρόγραμμα IRIS² το 2022, επικαλούμενη την ανάγκη δημιουργίας ενός κυρίαρχου, ανεξάρτητου δορυφορικού ευρυζωνικού δικτύου, ώστε η Ευρώπη να μην είναι υπόχρεη σε ξένα δίκτυα. Αυτή τη στιγμή, οι δύο επιλογές της Ευρώπης για δορυφορική πρόσβαση στο Διαδίκτυο με χαμηλή καθυστέρηση και υψηλς ταχύτητα είναι το δίκτυο Starlink της SpaceX ή το δίκτυο της OneWeb. Το Starlink εδρεύει στις ΗΠΑ, και ενώ το OneWeb ανήκει στον γαλλικό φορέα Eutelsat, υπάρχει συμμετοχή και από το Ηνωμένο Βασίλειο, το οποίο αποχώρησε από την ΕΕ το 2020. Ωστόσο, οι αξιωματούχοι της ΕΕ, και πολλοί αξιωματούχοι στις ευρωπαϊκές πρωτεύουσες, πιστεύουν ότι αυτή η δυνατότητα έχει στρατηγική σημασία και θέλουν να την ελέγχουν οι ίδιοι.

Το Starlink χρησιμοποιείται στα πεδία μάχης της Ουκρανίας, αποδεικνύοντας τη χρησιμότητα ενός δικτύου δορυφόρων για πρόσβαση στο Διαδίκτυο. Στόχος του IRIS² είναι να παρέχει ασφαλή παγκόσμια συνδεσιμότητα για τις στρατιωτικές δυνάμεις των κρατών μελών της ΕΕ, διατηρώντας παράλληλα την ικανότητα εξυπηρέτησης εμπορικών πελατών.

Το εκτιμώμενο κόστος του προγράμματος IRIS², που ξεπερνά τα 10 δισεκατομμύρια ευρώ, είναι σχεδόν διπλάσιο από τις αρχικές προβλέψεις. Ευρωπαίοι αξιωματούχοι επιβεβαίωσαν επίσης ότι το κυρίαρχο δορυφορικό δίκτυο δεν θα αρχίσει να παρέχει υπηρεσίες σε πελάτες της ευρωπαϊκής κυβέρνησης πριν από το 2030, τρία χρόνια αργότερα από το προηγούμενο χρονοδιάγραμμα της Επιτροπής.

Η αύξηση του κόστους και οι διαπραγματεύσεις σχετικά με το πόσο θα πληρώσουν οι κυβερνήσεις και η βιομηχανία για το IRIS² καθυστέρησαν την ανάθεση της σύμβασης για μήνες. Νωρίτερα φέτος, δημοσιεύματα στον Τύπο ανέφεραν ότι η πρόταση της κοινοπραξίας SpaceRISE για το IRIS² είχε συνολικό κόστος 12 δισεκατομμυρίων ευρώ. Φαίνεται ότι η τιμή έχει υποχωρήσει, τουλάχιστον κατά ένα μικρό ποσοστό, στα 10 δισεκατομμύρια ευρώ περίπου.

Αξίζει επίσης να σημειωθεί ότι η ΕΕ θα δεσμευτεί φέτος να χρηματοδοτήσει την πρωτοβουλία IRIS² μόνο μέχρι το τέλος του 2027, όταν λήγει το επταετές δημοσιονομικό πλαίσιο της Επιτροπής. Είναι σχεδόν βέβαιο ότι το πρόγραμμα IRIS² θα απαιτήσει περισσότερη κρατική χρηματοδότηση μετά το 2027, αλλά η Ευρωπαϊκή Επιτροπή δήλωσε ότι θα αποφασίσει αργότερα για πρόσθετα χρήματα, ανάλογα με τη «διαθεσιμότητα των αντίστοιχων πιστώσεων».

Τον περασμένο Απρίλιο, ανώτερος αξιωματούχος της γερμανικής κυβέρνησης, του κορυφαίου χρηματοδότη της ΕΕ, ζήτησε την επανεκκίνηση του προγράμματος IRIS². Ο Robert Habeck, υπουργός Οικονομίας της Γερμανίας, χαρακτήρισε το προτεινόμενο τίμημα των 12 δισεκατομμυρίων ευρώ “υπερβολικό” και δήλωσε ότι το όλο πρόγραμμα ήταν “κακοσχεδιασμένο” σε επιστολή του προς τον Thierry Breton, τότε Επίτροπο Εσωτερικής Αγοράς της ΕΕ, σύμφωνα με δημοσίευμα της γερμανικής εφημερίδας Handelsblatt.

Η διαμαρτυρία του Habeck προφανώς δεν εμπόδισε την Ευρωπαϊκή Επιτροπή να αναθέσει τη σύμβαση στην κοινοπραξία SpaceRISE. Η δωδεκαετής συμφωνία θα καλύψει την ανάπτυξη, την εγκατάσταση και τη λειτουργία τουλάχιστον 290 δορυφόρων που θα τοποθετηθούν σε διαφορετικά τροχιακά ύψη, από χαμηλή γήινη τροχιά έως μεσαία γήινη τροχιά αρκετές χιλιάδες χιλιόμετρα πάνω από τον πλανήτη. Σε αυτά τα μεγαλύτερα υψόμετρα, το IRIS² μπορεί να καλύψει την υδρόγειο με λιγότερους δορυφόρους από ότι οι Starlink, OneWeb ή Amazon Kuiper.

Στο δελτίο τύπου της Επιτροπής αναφέρεται ότι η συμφωνία, η μεγαλύτερη διαστημική σύμβαση στην ιστορία της ΕΕ, αναμένεται να υπογραφεί τον προσεχή Δεκέμβριο. Τότε, «θα αναληφθεί νομική και οικονομική δέσμευση και από τα δύο μέρη», ανέφερε η Επιτροπή.

Η κοινοπραξία SpaceRISE περιλαμβάνει πολυάριθμες ευρωπαϊκές εταιρείες δορυφόρων και τηλεπικοινωνιών, συμπεριλαμβανομένων των κατασκευαστών διαστημικών σκαφών Airbus Defence and Space, Thales Alenia Space και OHB. Η Telespazio, η Deutsche Telekom, η Orange, η Hisdesat και η Thales SIX είναι επίσης μέλη της βιομηχανικής ομάδας. Οι εταιρείες αυτές είναι συνήθως ανταγωνιστές στις αγορές δορυφόρων και τηλεπικοινωνιών, όπως και οι SES, Eutelsat και Hispasat, οι οποίες ηγούνται της κοινοπραξίας.

Πηγή: https://www.techgear.gr/
(Κώστας Παπαζαχαρίου, αναδημοσίευση 5/11/2024)