«Η συντέλεια της αρχαιότητας»: Το ντοκιμαντέρ του Viasat History για τους μεγάλους χαμένους πολιτισμούς

Σε κάθε ήπειρο υπάρχουν ευρήματα που μαρτυρούν την ύπαρξη παλιότερων πολιτισμών. Με κάθε τέτοια ανακάλυψη εγείρεται το ίδιο ερώτημα ξανά και ξανά: τι προκάλεσε την εξαφάνιση αυτών των πολιτισμών, χωρίς μάλιστα να έχει απομείνει ούτε ένα ίχνος της ύπαρξης τους;

Σε κάθε ήπειρο υπάρχουν ευρήματα που μαρτυρούν την ύπαρξη παλιότερων πολιτισμών. Με κάθε τέτοια ανακάλυψη εγείρεται το ίδιο ερώτημα ξανά και ξανά: τι προκάλεσε την εξαφάνιση αυτών των πολιτισμών, χωρίς μάλιστα να έχει απομείνει ούτε ένα ίχνος της ύπαρξης τους; Σε αυτό το ερώτημα επιχείρησε να δώσει απάντηση η νέα σειρά ντοκιμαντέρ του Viasat History «Η συντέλεια της αρχαιότητας», που προβλήθηκε καθ’ όλη τη διάρκεια του Σεπτεμβρίου.  

Η αλήθεια πίσω από το θρύλο για τα Σόδομα και τα Γόμορρα

Στο βιβλίο της Γένεσης αναφέρονται οι δύο αυτές αμαρτωλές πόλεις, τις οποίες κατέστρεψε ο Θεός ρίχνοντας φωτιά και θειάφι. Εικάζεται ότι χαλάσματά τους έχουν βρεθεί στα νότια της Νεκράς Θάλασσας τη δεκαετία του ’70, ωστόσο στη συνέχεια οι αρχαιολόγοι εγκατέλειψαν αυτή την  εκδοχή και υποστήριξαν ότι τα συγκεκριμένα ερείπια πιθανόν να ανήκουν στο Ταλ ελ-Χαμάμ, που βρισκόταν στα βόρεια της Νεκράς Θάλασσας και η οποία επίσης καταστράφηκε. Σύμφωνα, με τους ερευνητές η Ταλ ελ-Χαμάμ ιδρύθηκε περίπου το 3.000 π.Χ. και άκμασε ως γεωργικό κέντρο για περίπου 1.500 έτη. Ωστόσο, περί το 1.700 π.Χ. καταστράφηκε ολοσχερώς χωρίς να έχει ανακαλυφθεί η αιτία μέχρι σήμερα. Τα ευρήματα μιας αρχαιολογικής ανασκαφής που διήρκεσε 13 χρόνια έδειξαν ότι η πόλη και τα περίχωρά της πιθανόν να καταστράφηκαν από την πτώση ενός μετεωρίτη, τα θραύσματα του όποιου έπληξαν έκταση 500 τετραγωνικών χιλιομέτρων. Η περιοχή έμεινε άγονη για 6 αιώνες και πιθανόν αυτός να ήταν ο λόγος που γέννησε το θρύλο για τα Σόδομα και τα Γόμορρα.

Τι συνέβη στην πρώτη Αυτοκρατορία της ανθρωπότητας;

Τον 24 αιώνα π.Χ, η Μεσοποταμία απαρτιζόταν από πολλές πόλεις-κράτη, στο νότιο μέρος της οποίας ζούσαν κυρίως οι Σουμέριοι, ενώ στο βόρειο οι Ακκάδιοι. Το 2334 π.Χ. επικράτησαν των Σουμέριων, πήραν υπό την κυριαρχία τους τις εκτάσεις αυτές και δημιούργησαν μια πολυπολιτισμική πολιτική ένωση πόλεων-κρατών: την πρώτη Αυτοκρατορία της ανθρώπινης ιστορίας. Η Ακκαδική Αυτοκρατορία έφτασε στην ακμή της στα χρόνια της βασιλείας του Νάραμ-Σιν, ωστόσο κατέρρευσε μόλις 140 χρόνια μετά τη δημιουργία της. Τεράστιες εκτάσεις παρέμεναν ακατοίκητες, με αποτέλεσμα η αυτοκρατορία να περιέλθει στο χάος και τελικά να ξεχαστεί. Τον 19^ο αιώνα αρχαιολόγοι ανακάλυψαν μια αρχαία βιβλιοθήκη στο Ιράκ και μέσω επιγραφών έμαθαν για την ύπαρξη της Ακκαδικής Αυτοκρατορίας. Ποια ήταν όμως η αιτία που προκάλεσε τον αφανισμό της; Σύμφωνα με τις γραπτές μαρτυρίες, η Ακκαδική Αυτοκρατορία ήταν η πρώτη που είχε τακτικό στρατό προκειμένου να κατακτήσουν τις γειτονικές περιοχές. Όσο όμως η επικράτειά της μεγάλωνε, όλο και μεγαλύτερος πληθυσμός έπρεπε να τραφεί. Παρά το γεγονός ότι είχε αναπτυχθεί η γεωργία, πολλοί πιστεύουν ότι πολλές εύφορες εκτάσεις επλήγησαν από τις αμμοθύελλες. Ωστόσο, η σύγχρονη έρευνα έχει δείξει ότι η πτώση της Αυτοκρατορίας συνέπεσε με την ξηρασία 300 ετών που ενέσκηψε στην περιοχή.

Τι προκάλεσε την καταστροφή της Αυτοκρατορίας των Μάγια;

Από το 300 έως το 950 μ.Χ. ένας ασύγκριτος πολιτισμός άνθισε στην κεντρική Αμερική. Οι Μάγια έχτισαν πολλές πόλεις στην περιοχή όπου σήμερα βρίσκεται το Μεξικό και η Γουατεμάλα. Ήταν πρωτοπόροι στα μαθηματικά, την αστρονομία και την αρχιτεκτονική, ενώ επίσης ανάπτυξαν το δικό τους σύστημα μέτρησης χρόνου. Παρόλα αυτά, ο πολιτισμός αυτός χαρακτηριζόταν από ένα σκοτεινό σημείο: τις ανθρωποθυσίες, οι οποίες πραγματοποιούνταν για τον εξευμενισμό των θεών. Όπως αποδείχθηκε, αυτός ήταν ο λόγος που ο συγκεκριμένος πολιτισμός καταδικάστηκε σε αφανισμό. Η Αυτοκρατορία των Μάγια απαρτιζόταν από μικρότερες πόλεις-κράτη, οι οποίες ανταγωνίζονταν και μάχονταν η μία την άλλη, προκειμένου να προσφέρουν τις πιο εντυπωσιακές θυσίες στους θεούς. Ολοένα και περισσότεροι άνθρωποι εκτελούνταν σε θρησκευτικές τελετουργίες, ενώ παράλληλα όλο και πιο μεγάλες πυραμίδες χτίζονταν ως τόποι λατρείας. Οι ιδιότυπος αυτός ανταγωνισμός προκάλεσε μετακινήσεις πληθυσμών ακόμα και επαναστάσεις. Οι πόλεις-κράτη που διοικούνταν από ηγέτες μαθημένους σε ένα πολυτελή βίο κατέρρεαν η μία μετά την άλλη και, μέχρι να φτάσουν στην περιοχή οι Ισπανοί κατακτητές, οι απόγονοι των Μάγια ζούσαν διασκορπισμένοι. Ουσιαστικά,  ο λαμπρός πολιτισμός τους είχε ήδη και είχε ξεχαστεί. Ως εκ τούτου, οι κατακτητές κατάφεραν με ευκολία να θέσουν τους ιθαγενείς πληθυσμούς υπό την κυριαρχία τους.

Πολλοί μεγάλοι πολιτισμοί οδηγήθηκαν στην εξαφάνιση είτε λόγω φυσικών καταστροφών είτε λόγω της ανθρώπινης απληστίας. Τα ίχνη τους χάθηκαν, όμως συνιστούν μία προειδοποίηση για εμάς. Η «Συντέλεια της αρχαιότητας», η σειρά ντοκιμαντέρ του Viasat History έρχεται να αποκωδικοποιήσει αυτά τα σημάδια.