ΕΣΡ: Η 50η συνάντηση των μελών της Ένωσης Ευρωπαϊκών Ρυθμιστικών Αρχών για τη Ραδιοτηλεόραση στην Αθήνα

To Ε.Σ.Ρ. φιλοξένησε στην Αθήνα (23 – 25 Οκτωβρίου 2019) την 50η συνάντηση των μελών της Ένωσης Ευρωπαϊκών Ρυθμιστικών Αρχών για τη Ραδιοτηλεόραση (European Platform of Regulatory Authorities EPRA). Στην κλειστή συνάντηση συμμετείχαν 160 περίπου άτομα, εκπρόσωποι 50 ρυθμιστικών αρχών και παρατηρητές από την Ευρωπαϊκή Επιτροπή…

To Ε.Σ.Ρ. φιλοξένησε στην Αθήνα (23 – 25 Οκτωβρίου 2019) την 50^η συνάντηση των μελών της Ένωσης Ευρωπαϊκών Ρυθμιστικών Αρχών για τη Ραδιοτηλεόραση (European Platform of Regulatory Authorities EPRA).

Στην κλειστή συνάντηση συμμετείχαν 160 περίπου άτομα, εκπρόσωποι 50 ρυθμιστικών αρχών και παρατηρητές από την Ευρωπαϊκή Επιτροπή, το European Regulators Group (ERGA), το Συμβούλιο της Ευρώπης και το Ευρωπαϊκό Οπτικοακουστικό Παρατηρητήριο (European Audiovisual Observatory).

Η συζήτηση της πρώτης συνεδρίασης της Ολομέλειας (24/10) αφορούσε στις προκλήσεις που αντιμετωπίζουν οι αρμόδιες, για τις οπτικοακουστικές υπηρεσίες και την προστασία των προσωπικών δεδομένων, ρυθμιστικές Αρχές σε σχέση με την προστασία των ανηλίκων και την υπ’ αυτούς κατανάλωση περιεχομένου στο νέο ψηφιακό περιβάλλον.

Την πρώτη ημέρα, έλαβαν χώρα, παράλληλα, τρεις ομάδες εργασίας. Η πρώτη ασχολήθηκε με την «Παιδεία για τα Μέσα», δηλαδή την ψηφιακή εκπαίδευση των πολιτών στην χρήση των κοινωνικών δικτύων και των πλατφορμών, τόσο από το κράτος αλλά και τα ίδια τα Μέσα. Η δεύτερη αφορούσε την προώθηση των ευρωπαϊκών παραγωγών και τους τρόπους με τους οποίους τα κράτη την επιτυγχάνουν και τέλος στην τρίτη παρουσιάστηκαν οι τελευταίες τεχνολογικές εξελίξεις που διευκολύνουν την πρόσβαση ατόμων με ειδικές ανάγκες σε οπτικοακουστικό περιεχόμενο.

Η δεύτερη συνεδρίαση της Ολομέλειας ασχολήθηκε με την χρήση της τεχνητής νοημοσύνης ως αιτίας περιορισμού του οπτικοακουστικού περιεχομένου που λαμβάνει ο καταναλωτής βάσει αυτoματοποιημένων προεπιλογών.

Αναλυτικά  στο συνέδριο τέθηκαν τα εξής θέματα στις συνεδριάσεις της Ολομελείας:

1. Προστασία των ανηλίκων στο διαδικτυακό κόσμο: Ποιες οι προκλήσεις για τις Αρχές εποπτείας των Υπηρεσιών Οπτικοακουστικών Μέσων όσο και για τις Αρχές Προστασίας Προσωπικών Δεδομένων

Στρατηγικός στόχος και κορυφαία πρόκληση είναι η επίτευξη ισορροπίας μεταξύ της ασφάλειας και της προστασίας της ιδιωτικότητας. Όσον αφορά δε τους ανηλίκους, ιδιαίτερη προσοχή δίνεται στην προστασία τους χωρίς, ωστόσο, να θίγεται η ελευθερία της έκφρασης. Η προστασία των ανηλίκων στο ψηφιακό περιβάλλον αποτελεί πρόκληση για τις ρυθμιστικές Αρχές οι οποίες οφείλουν να σταθμίσουν τα οφέλη με τους κινδύνους.

Τα στοιχεία καταδεικνύουν τους διαρκώς αυξανόμενους κινδύνους από περιεχόμενο που ανεβάζουν οι χρήστες: διαδικτυακή κακοποίηση, πορνογραφικό περιεχόμενο και επαφές με αγνώστους. Η χρήση των Μέσων συμβάλει στην εκπαίδευση, ωστόσο, δεν υπάρχει «μαγική ηλικία ενηλικίωσης».

Οι αλλαγές στο οικοσύστημα των Μέσων είναι ραγδαίες και οι ρυθμιστικές Αρχές οφείλουν να προσαρμοστούν στο νέο περιβάλλον λαμβάνοντας πρωτοβουλίες όχι μόνον για την προστασία των ανηλίκων από επιβλαβές περιεχόμενο αλλά και για την προώθηση θετικού περιεχομένου που να ανταποκρίνεται στις ανάγκες τους.

Έχει παρέλθει η εποχή που το περιεχόμενο παραγόταν από πάροχο της υπηρεσίας και διανεμόταν από ένα μόνο κανάλι. Πλέον περιεχόμενο παράγει οιοσδήποτε και αυτό διανέμεται με οποιοδήποτε τρόπο και προωθείται στον χρήστη βάσει προεπιλογών του. Το ίδιο ισχύει και για τις διαφημίσεις που λαμβάνει με βάση το προφίλ που ο ίδιος έχει διαμορφώσει. Σε αυτό το περιβάλλον τα παλαιά εργαλεία προστασίας των ανηλίκων κρίνονται ανεπαρκή. Η χρήση εργαλείων γονικού ελέγχου και επιβεβαίωσης της ηλικίας αποτελούν πρόσφορα όπλα στο νέο περιβάλλον.

Στο παραπάνω πλαίσιο οι Αρχές για την προστασία των προσωπικών δεδομένων προσπαθούν να αντιμετωπίσουν το δίλημμα μεταξύ της απαγόρευσης συλλογής μη απαραίτητων για την χρήση προσωπικών δεδομένων και της αναγκαίας συγκέντρωσης εκείνων που απαιτούνται για την επιβεβαίωση της ηλικίας του χρήστη.

Αξίζει να σημειωθεί ότι στις ΗΠΑ επιβλήθηκε πρόστιμο 170 εκατομμυρίων δολαρίων στην εταιρεία Google  για την επεξεργασία προσωπικών δεδομένων ανηλίκων με σκοπό την προώθηση στοχευμένων διαφημίσεων.

Η νέα Οδηγία ενέταξε στο ρυθμιστικό της πεδίο και τις πλατφόρμες διαμοιρασμού βίντεο αναγνωρίζοντας τους κινδύνους από το περιεχόμενο που διανέμεται μέσω αυτών. Λαμβάνοντας υπ’ όψιν ότι τα Μέσα αποτελούν μέρος της εκπαιδευτικής διαδικασίας των παιδιών και άρα δεν πρέπει να εμποδίζεται η πρόσβαση σε αυτά, η εκπαίδευση στα Μέσα κρίνεται ως το κορυφαίο εργαλείο για τη ασφαλή πρόσβαση στα νέα Μέσα.

1. Τεχνητή νοημοσύνη και νοημοσύνη/εκπαίδευση μηχανών

Νέο προκλητικό πεδίο διαλόγου αποτελεί η χρήση της τεχνητής νοημοσύνης στα σύγχρονα Μέσα επικοινωνίας. Και αυτό επειδή οι μηχανές αποκτούν, με την χρήση των αλγορίθμων, «γνώση» χωρίς να απαιτείται προγραμματισμός για συγκεκριμένες ενέργειες, όπως παλαιότερα. Η χρήση των αλγόριθμων για βασικές λειτουργίες είναι πλέον πάγια διαδικασία για τα κοινωνικά δίκτυα, τις πλατφόρμες και τους «διαμεσολαβητές». Το ίδιο πλέον ισχύει και για τα Μέσα τα οποία προωθούν περιεχόμενο στους χρήστες, παράγουν ρομποτικό οπτικοακουστικό ή και δημοσιογραφικό περιεχόμενο ή προωθούν στοχευμένες διαφημίσεις. Και όλα αυτά με ελάχιστο κόστος και αυξημένη αποτελεσματικότητα.

Τα τελευταία χρόνια η EPRA ασχολήθηκε με την χρήση των αλγόριθμων στα κοινωνικά δίκτυα και τις επιπτώσεις που μπορεί να έχουν στην διαμόρφωση της κοινής γνώμης. Την συγκεκριμένη συνάντηση απασχόλησε η χρήση της τεχνητής νοημοσύνης από όσους δραστηριοποιούνται στην ευρύτερη αγορά των υπηρεσιών οπτικοακουστικών Μέσων.

Αν και υπάρχουν περισσότεροι ορισμοί για την έννοια της τεχνητής νοημοσύνης, σήμερα ο επικρατέστερος είναι αυτός που την ορίζει ως «την ικανότητα μιας μηχανής να μιμείται την ανθρώπινη συμπεριφορά καθώς και την ικανότητα να φτάνει μόνη και αποτελεσματικά στη λύση πολύπλοκων προβλημάτων». Στο πλαίσιο της συνάντησης εξηγήθηκαν οι έννοιες “Machine Learning” και “Deep Learning”.

Η αύξηση παράνομου περιεχομένου στις πλατφόρμες διαμοιρασμού βίντεο και τα κοινωνικά δίκτυα αποτελεί σημαντική πρόκληση για τις Αρχές που αναζητούν τρόπους και εργαλεία αντιμετώπισης του φαινομένου. Για τον ίδιο λόγο και οι ίδιοι οι πάροχοι δεσμεύονται στην λήψη μέτρων ΄για να φιλτράρουν περιεχόμενο προερχόμενο από τρίτους με την χρήση λογισμικού το οποίο ανιχνεύει λέξεις-κλειδιά, εικόνες ή βίντεο. Τέτοια εργαλεία, ωστόσο, έχουν μέχρι στιγμής περιορισμένη αποτελεσματικότητα διότι δεν αντιλαμβάνονται τον σαρκασμό, την ειρωνεία και τις πολιτισμικές αποχρώσεις του λόγου. Παρόλα αυτά η τεχνολογία εξελίσσεται και οι μηχανές βελτιώνονται. Όλα αυτά, πάντως, μπορεί να αποδειχθούν πολύτιμα εργαλεία και για τις ανεξάρτητες Αρχές προκειμένου να ασκούν αποτελεσματικό έλεγχο σε ένα μιντιακό περιβάλλον που εξελίσσεται διαρκώς.

Την πρώτη ημέρα έγιναν, επίσης, τρεις παράλληλες συνεδριάσεις ομάδων εργασίας που ασχολήθηκαν με τα ακόλουθα ζητήματα:

Η πρώτη ομάδα εργασίας ασχολήθηκε με την «Εκπαίδευση στα Μέσα» (Media Literacy) η οποία έχει ενταχθεί δυναμικά στο πεδίο δράσης των Ανεξάρτητων Αρχών λόγω των προκλήσεων που αντιμετωπίζουν στο νέο ψηφιακό περιβάλλον, όπως η διασφάλιση της ελευθερίας της έκφρασης απέναντι στο μισαλλόδοξο λόγο, η προστασία των ανηλίκων και του πλουραλισμού στα Μέσα. Η συνεργασία μεταξύ των Θεσμών, των Αρχών, των παρόχων και οργανισμών για την προστασία των ανηλίκων αποτελεί στρατηγικό στόχο. Ήδη οι δράσεις πολλαπλασιάζονται και μέσα από τις συνεργασίες έχει δημιουργηθεί μια εργαλειοθήκη για την επίτευξη των ανωτέρω στόχων. Αποτέλεσμα των δράσεων αυτών είναι και ο κώδικας για την παραπληροφόρηση στο Διαδίκτυο που υπέγραψαν οι πλατφόρμες GOOGLE, FACEBOOK, MOZILLA και TWITTER με πρωτοβουλία της Ευρωπαϊκής Επιτροπής η τήρηση του οποίου ελέγχεται ήδη.

Η δεύτερη ομάδα Εργασίας είχε ως αντικείμενο συζήτησης την Προώθηση των Ευρωπαϊκών Παραγωγών στο ψηφιακό περιβάλλον και την διασφάλιση της πολιτισμικής διαφορετικότητας αλλά και των κοινών στοιχείων των ευρωπαϊκών πολιτισμών, που αποτελεί διαχρονικό στόχο των ευρωπαϊκών συνεργασιών. Στο πλαίσιο αυτό συγκροτήθηκε ομάδα εργασίας με σκοπό την κατανόηση των τεχνικών και πρακτικών ζητημάτων εφαρμογής των Αρχών της Οδηγίας και την διευκόλυνση της συνεργασίας μεταξύ των Αρχών. Η πρόκληση της νέας Οδηγίας είναι η εφαρμογή των σχετικών διατάξεων στις κατά παραγγελία οπτικοακουστικές υπηρεσίες.

Η Τρίτη ομάδα Εργασίας είχε ως αντικείμενο συζήτησης την προσβασιμότητα στο περιεχόμενο ατόμων με αναπηρία. Τα κράτη υποχρεούνται να σέβονται τα δικαιώματα των ατόμων με αναπηρίες και να καταβάλλουν κάθε δυνατή προσπάθεια για την ενσωμάτωσή τους στον κοινωνικό ιστό. Ακριβώς γι’ αυτό το λόγο κρίνεται ως υψίστης σημασίας η δυνατότητά τους να έχουν πρόσβαση και σε οπτικοακουστικό περιεχόμενο. Η Ευρωπαϊκή Οδηγία για την προσβασιμότητα περιλαμβάνει στις διατάξεις της και το δικαίωμα πρόσβασης στους οδηγούς προγράμματος. Η νέα Οδηγία περιλαμβάνει διατάξεις που ενισχύουν το δικαίωμα αυτό, ενθαρρύνοντας τους παρόχους τέτοιων υπηρεσιών να τις προσφέρουν και σε άτομα με προβλήματα όρασης ή ακοής. Η υποχρέωση αυτή έχει διαβαθμίσεις ανάλογα με το μέγεθος του παρόχου. Οι Αρχές οφείλουν να κρατούν ζωντανό το διάλογο με τους παρόχους, και το κράτος να ενισχύει τις δράσεις και τις καλές πρακτικές.